Τι είναι η ορθορεξία;
Η νευρική ορθορεξία είναι μία ακόμα σοβαρή διατροφική διαταραχή, η οποία αν και δεν αποτελεί ακόμα επίσημη ιατρική διάγνωση, φαίνεται να πλήττει ολοένα και μεγαλύτερο μέρος του πληθυσμού. Η ορθορεξία αφορά το 1-2% του γενικού πληθυσμού, ενώ μπορεί να επηρεάσει άνδρες και γυναίκες παγκοσμίως.
Τι είναι όμως η νευρική ορθορεξία;
Η ορθορεξία είναι η διατροφική διαταραχή, η οποία χαρακτηρίζεται από την προσκόλληση ή την εμμονή των ατόμων στην κατανάλωση υγιεινών τροφίμων. Σε αντίθεση με άλλες διαταραχές, στην ορθορεξία δεν παίζει ρόλο η ποσότητα των τροφίμων που θα καταναλωθούν, αλλά η ποιότητα αυτών!
Η υπερβολική ενασχόληση με το είδος της τροφής γίνεται προκειμένου οι άνθρωποι αυτοί να αποφύγουν ασθένειες και να βελτιώσουν με τον τρόπο αυτό την υγεία τους συνολικά. Γι’ αυτό και τις περισσότερες φορές η ορθορεξία ξεκινάει “αθώα”, με την επιθυμία του ατόμου να βελτιώσει τις διατροφικές συνήθειες και την ποιότητα της ζωής του.
Ποια είναι τα χαρακτηριστικά της και ποια τα διαγνωστικά κριτήρια;
Η δυσκολία με τη νευρική ορθορεξία έγκειται στο ότι, πολλές φορές, η διάκριση, για το αν πρόκειται όντως για διατροφική διαταραχή ή για μία κάπως υπερβολική ενασχόληση με την υγιεινή διατροφή και στάση ζωής, καθίσταται δύσκολη.
Πολλοί άνθρωποι προσέχουν πια περισσότερο την ποιότητα των τροφών που εντάσσουν στη διατροφή τους, δίνοντας σημασία σε επιμέρους συστατικά που ενδεχομένως δεν τους απασχολούσαν παλαιότερα. Αυτό προέκυψε από την ανάγκη για ποιοτικότερη ζωή, κάτι που εδώ και δεκαετίες είχε φύγει από το προσκήνιο δίνοντας προτεραιότητα στην ποσότητα, παρά την ποιοτική αξία των τροφών που καταναλώνονται.
Ο ορθορεξικός άνθρωπος, ενώ τις περισσότερες φορές ξεκινάει απλώς να προσέχει τι τρώει, καταλήγει να δίνει σημασία ακόμα και στο παραμικρό συστατικό από το οποίο αποτελείται ένα τρόφιμο.
Σε αντίθεση με κάποιον, που απλώς δεν καταναλώνει αλόγιστα οποιαδήποτε τροφή, το ορθορεξικό άτομο αρχίζει να αποκλείει ακόμα και ολόκληρες κατηγορίες τροφών, προκειμένου να διατηρήσει την καλή του υγεία.
ΑΥΤΟ ΕΙΝΑΙ ΚΑΙ ΤΟ ΣΗΜΕΙΟ, ΟΠΟΥ ΕΧΕΙ ΞΕΠΕΡΑΣΤΕΙ ΤΟ ΟΡΙΟ ΚΑΙ ΠΛΕΟΝ ΓΙΝΕΤΑΙ ΛΟΓΟΣ ΓΙΑ ΔΙΑΤΡΟΦΙΚΗ ΔΙΑΤΑΡΑΧΗ!
Τα όρια είναι κατά κύριο λόγο δυσδιάκριτα και έτσι ο εντοπισμός της διαταραχής είναι μία πολύπλοκη υπόθεση.
Ο Steven Bratman, ο γιατρός που στα τέλη της δεκαετίας του 1990 χρησιμοποίησε για πρώτη φορά τον όρο “ορθορεξία”, δημιούργησε ένα τεστ 10 ερωτήσεων, προκειμένου να μπορεί να αναγνωριστεί και να αντιμετωπιστεί έγκαιρα μία προδιάθεση ή κατάσταση ορθορεξίας.
Το ερωτηματολόγιο του Bratman με τις 10 ερωτήσεις, για μονολεκτικές απαντήσεις “Ναι” και “Όχι”, είναι το εξής:
- Αφιερώνετε πάνω από 3 ώρες τη μέρα, αναλογιζόμενοι τη διατροφή σας;
- Προγραμματίζετε τα γεύματά σας πολλές μέρες πριν;
- Είναι σημαντικότερη η διατροφική αξία του γεύματος από την ευχαρίστηση που σας προκαλεί τρώγοντάς το;
- Έχει μειωθεί η ποιότητα της ζωής σας, ενώ έχει αυξηθεί εκείνη της διατροφής σας;
- Έχετε γίνει πιο αυστηροί με τον εαυτό σας;
- Έχει βελτιωθεί η αυτοεκτίμησή σας επειδή τρώτε υγιεινά;
- Έχετε σταματήσει να τρώτε φαγητά που συνηθίζατε να απολαμβάνετε, προκειμένου να τρώτε τα “σωστά” φαγητά;
- Σας εμποδίζουν οι διατροφικές σας συνήθειες από το να τρώτε έξω, απομακρύνοντάς σας από το οικογενειακό και φιλικό σας περιβάλλον;
- Αισθάνεστε ενοχές, όταν δεν τηρείτε τη διατροφή σας;
- Αισθάνεστε καλά με τον εαυτό σας και πως έχετε τον πλήρη έλεγχο, όταν τρώτε υγιεινά;
Οι φαινομενικά “αθώες” ερωτήσεις που τίθενται στο παραπάνω ερωτηματολόγιο μπορούν να καταδείξουν κατά πόσο ένας άνθρωπος κλίνει προς την ορθορεξία (αν έχει απαντήσει σε 4-5 ερωτήσεις “Ναι”) και κατά πόσο κάποιος έχει ξεπεράσει τα όρια (πάνω από 5 ερωτήσεις με καταφατική απάντηση) και έχει ανάγκη από βοήθεια.
Τα συμπτώματα της ορθορεξίας και το πώς επιδρά στην ψυχολογία;
~ Συμπτώματα
Το τεστ των 10 ερωτήσεων μας δίνει συνοπτικά και κατανοητά μερικά από τα συμπτώματα που παρουσιάζει ένα ορθορεξικό άτομο.
Κάνοντας τα συμπτώματα ακόμα πιο συγκεκριμένα, έχει διαπιστωθεί πως τα άτομα που νοσούν από ορθορεξία έχουν εμμονή με την κατανάλωση βιολογικών και υγιεινών τροφίμων.
Αποκλείουν τροφές με συντηρητικά, πολλά λιπαρά ή υδατάνθρακες, τυποποιημένες ή επεξεργασμένες τροφές και γενικά φαγητά που έχουν μαγειρευτεί με ανθυγιεινό τρόπο.
ΕΠΙΠΛΕΟΝ, Η ΟΡΘΟΡΕΞΙΑ ΣΥΝΟΔΕΥΕΤΑΙ ΣΥΝΗΘΩΣ ΚΑΙ ΑΠΟ ΜΙΑ ΕΜΜΟΝΗ ΜΕ ΤΗ ΓΥΜΝΑΣΤΙΚΗ!
Οι ορθορεξικοί, ως προσωπικότητες, μοιάζουν αρκετά με τα άτομα που πάσχουν από νευρική ανορεξία (τελειομανία, φόβοι ωρίμανσης, ασκητισμός) και συχνά έχουν ιστορικό ανορεξίας.
~ Επιπτώσεις
Οι επιπτώσεις της τόσο εμμονικής ενασχόλησης με το είδος και την ποιότητα της τροφής καταλήγουν στην έλλειψη θρεπτικών συστατικών, ενώ οι διατροφικές επιλογές των ορθορεξικών καταλήγουν να είναι εξαιρετικά περιορισμένες.
Ως προς την ψυχολογία και τη γενικότερη συμπεριφορά, οι ορθορεξικοί άνθρωποι χαρακτηρίζονται από ψυχαναγκαστικές τάσεις. Αυτό πρακτικά σημαίνει πως το “σωστό” φαγητό μπορεί πάντα να γίνει “σωστότερο και υγιεινότερο”.
Μπορεί να ανακτάται η αυτοπεποίθηση και η αυτοεκτίμησή τους επειδή θα κάνουν την πιο υγιεινή επιλογή, αλλά η ακόμα “καλύτερη” επιλογή, που ακόμα δεν έχουν ανακαλύψει, τους παγιδεύει σε έναν φαύλο κύκλο.
Αυτός ο φαύλος κύκλος είναι αγχωτικός και ψυχοφθόρος για το ίδιο το άτομο, θέτει σε κίνδυνο την υγεία του και πολλές φορές την ίδια του τη ζωή, εξαιτίας του υποσιτισμού που υφίσταται.
Συχνά καταλήγει να το απομακρύνει από το οικογενειακό, φιλικό και ευρύτερα κοινωνικό του περιβάλλον.
~ Αντιμετώπιση
Η αντιμετώπιση και θεραπεία των διατροφικών διαταραχών είναι μία πολύπλοκη διαδικασία.
Το γεγονός πως προϋποτίθεται η παραδοχή ύπαρξης προβλήματος δυσκολεύει πολύ τη θεραπεία, καθώς στην περίπτωση της ορθορεξίας ο ασθενής είναι απόλυτα πεπεισμένος πως δεν πάσχει από κάποια διατροφική διαταραχή και άρα δεν χρειάζεται βοήθεια.
Η σωστή αντιμετώπιση περιλαμβάνει τη βοήθεια ενός ειδικού διαιτολόγου-διατροφολόγου σε συνεργασία με ένα ψυχολόγο. Μην διστάσετε να ζητήσετε βοήθεια, αν πάσχετε εσείς ή κάποιος οικείος σας από ορθορεξία!
Ο διαιτολόγος Αθανάσιος Τσιούδας, ο οποίος έχει εξειδικευτεί στις διατροφικές διαταραχές από το ΚΕΑΔΔ (Κέντρο Αντιμετώπισης Διατροφικών Διαταραχών), μαζί με μία ομάδα ειδικών ψυχολόγων μπορεί να σας βοηθήσει να θεραπευτείτε από τη διαταραχή αυτή.
