Η παχυσαρκία δεν χαρακτηρίζεται πια ως επιλογή και τρόπος ζωής, αλλά αναγνωρίζεται επίσημα ως μία χρόνια πάθηση, η οποία στις μέρες μας έχει πάρει διαστάσεις επιδημίας. Αρκεί να λάβουμε υπόψη ότι 7 στους 10 Έλληνες και 5 στις 10 Ελληνίδες έχουν βάρος πάνω από το φυσιολογικό, ενώ 20% των αγοριών και 16% των κοριτσιών είναι παχύσαρκα με αποτέλεσμα να κατατάσσονται στις πρώτες θέσεις σε ευρωπαϊκή κλίμακα.
Πότε ορίζεται κάποιος ως παχύσαρκος;
Η κατάταξη ενός ανθρώπου στους παχύσαρκους γίνεται, συνήθως, βάσει του Δ.Μ.Σ. (Δείκτης Μάζας Σώματος). Με απλά λόγια, η σχέση ύψους και βάρους, που είναι αποτέλεσμα της διαίρεσης του βάρους (σε κιλά) με το ύψος (σε μέτρα) στο τετράγωνο, διαμορφώνει τον φυσιολογικό Δ.Μ.Σ. και τον διαφοροποιεί από αυτόν ενός υπέρβαρου ή παχύσαρκου ατόμου.
Προκύπτουν, έτσι, τα εξής:
~ φυσιολογικός Δ.Μ.Σ.: 18,5-24,9
~ υπέρβαρος: 25-29,9
~ παχύσαρκος: 30-34,9
Όταν ο Δ.Μ.Σ. ξεπερνά το 30, έχουμε:
~ σοβαρά παχύσαρκος Δ.Μ.Σ.: 35-39,9
~ νοσογόνα παχύσαρκος: 40-49,9
~ υπερνοσογόνα παχύσαρκος: >50 (στην περίπτωση αυτή μιλάμε για κακοήθη παχυσαρκία)
H ακρίβεια, ωστόσο, του Δ.Μ.Σ. δεν είναι απόλυτη, καθώς ο υπολογισμός που γίνεται δεν περιλαμβάνει κριτήρια, όπως την ηλικία, το φύλο ή άλλα που διαφοροποιούν έναν άνθρωπο από κάποιον άλλο.
Η συγκεκριμένη νόσος είναι ενηλίκων, παιδική ή εφηβική. Στις περιπτώσεις των ανηλίκων χρειάζεται ιδιαίτερη προσοχή! Πρέπει να μελετηθεί κατά πόσο η διατροφική παράμετρος είναι η μοναδική ή αν υπάρχουν και άλλοι λόγοι που συμβαίνει αυτή η υπερβολική συσσώρευση λίπους στο εφηβικό, παιδικό και πολλές φορές βρεφικό σώμα. Μπορεί, έτσι, να προληφθεί και να αποφευχθεί μία νοσογόνος και επικίνδυνη διάσταση της ασθένειας αυτής.
Πού οφείλεται, όμως, το ‘’φαινόμενο’’ αυτό;
Τα αίτια που φαίνεται ότι ευθύνονται για την παχυσαρκία είναι ποικίλα. Επιγραμματικά θα μπορούσαμε να αναφέρουμε τα εξής:
ΓΕΝΕΤΙΚΟΙ ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ-ΠΡΟΔΙΑΘΕΣΗ
ΚΑΚΗ ΔΙΑΤΡΟΦΗ-ΚΑΤΑΝΑΛΩΣΗ ΑΝΘΥΓΙΕΙΝΩΝ ΤΡΟΦΩΝ
ΠΑΡΑΛΕΙΨΗ ΓΕΥΜΑΤΩΝ
ΜΕΙΩΣΗ ΣΩΜΑΤΙΚΗΣ ΑΣΚΗΣΗΣ
ΚΑΘΙΣΤΙΚΗ ΖΩΗ
ΚΟΙΝΩΝΙΚΟΙ ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ
ΨΥΧΟΛΟΓΙΚΟΙ ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ
ΟΡΜΟΝΙΚΕΣ ΔΙΑΤΑΡΑΧΕΣ ΚΑΙ ΠΑΘΗΣΕΙΣ
Είναι δεδομένο πια πως η συνολική αλλαγή του σύγχρονου τρόπου ζωής, η οποία έχει οδηγήσει και σε διάφορες τροποποιήσεις των διατροφικών μας συνηθειών είναι συνυπεύθυνη ή καθαρά υπεύθυνη σε ορισμένες περιπτώσεις. Η ευκολία ενός ‘’γρήγορου’’ φαγητού σε συνδυασμό με την πρόσβαση σε πληθώρα επεξεργασμένων και γευστικών τροφίμων σίγουρα ενοχοποιείται. Επιπλέον, ο περιορισμένος χρόνος που οδηγεί σε παράλειψη βασικών γευμάτων, η φύση της δουλειάς με την καθιστική ζωή να κυριαρχεί και φυσικά η μείωση κάθε φυσικής δραστηριότητας συμβάλλουν σίγουρα στην παχυσαρκία.
Πόσο εύκολο, όμως, είναι να ξεκαθαριστεί κατά πόσο ό,τι προαναφέρθηκε είναι καθαρά θέμα επιλογής ή σε ποιον βαθμό έχει παίξει ρόλο κάποια γενετική προδιάθεση; Δυστυχώς, δεν μπορεί να είναι σαφές. Σε ορισμένες περιπτώσεις, οι γρήγοροι ρυθμοί της ζωής διαμορφώνουν τον τρόπο που τρεφόμαστε. Ειδικά τα παιδιά, η διατροφή των οποίων δεν εξαρτάται από τα ίδια, υιοθετούν διάφορες κακές συνήθειες, που δεν αποβάλλονται εύκολα στην ενήλικη ζωή.
Πώς επηρεάζει τη ζωή μας;
Οι επιπτώσεις της παχυσαρκίας στη ζωή ενός ανθρώπου, που πάσχει από αυτή, είναι πολλαπλές. Ενδεικτικά αναφέρουμε κάποια προβλήματα υγείας, τα οποία μπορούν να εντοπίσουν την απαρχή τους στη νόσο:
~ καρδιαγγειακά νοσήματα: υπέρταση, στεφανιαία νόσος, εγκεφαλικά επεισόδια
~ αναπνευστικά προβλήματα: υπνική άπνοια, μειωμένη οξυγόνωση
~ ενδοκρινικές διαταραχές: σακχαρώδης διαβήτης τύπου 2
~ γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση
~ ακράτεια ούρων
~ πέτρες στη χολή
~ προβλήματα στις αρθρώσεις
Επιπλέον, εντοπίζεται σύνδεση της παχυσαρκίας με προβλήματα γονιμότητας, καθώς και με την εμφάνιση ορισμένων τύπων καρκίνου. Όλα αυτά έχουν ως αποτέλεσμα τη μείωση του προσδόκιμου της ζωής.
Τέλος, δεν πρέπει να ξεχνάμε την ψυχιατρική διάσταση του προβλήματος. Ένας άνθρωπος, ο οποίος δυσκολεύεται με απλά καθημερινά πράγματα, όπως το να ντυθεί, να δουλέψει και να διασκεδάσει, οδηγείται σε κοινωνικό στιγματισμό και σταδιακά σε περιθωριοποίηση. Όλα αυτά έχουν σίγουρα σοβαρές συνέπειες στην ψυχική του υγεία, με τη χαμηλή αυτοεκτίμηση και την κατάθλιψη να βρίσκονται στην κορυφή.
Πώς μπορεί να βοηθήσει η ομάδα μας;
Η αντιμετώπιση της νόσου της παχυσαρκίας δεν είναι απλή υπόθεση. Στην πραγματικότητα οι τρόποι αντιμετώπισής της είναι περισσότεροι του ενός και αλληλοσυμπληρώνονται. Αναφέρθηκαν προηγουμένως τα αίτια που φαίνεται να συνδέονται λιγότερο ή περισσότερο με την εμφάνιση της παχυσαρκίας. Όπως και σε κάθε άλλη περίπτωση, έτσι και τώρα η ‘’θεραπεία’’ μπορεί να είναι εφικτή αν εντοπίσουμε, κατ’ αρχάς, τους λόγους που μπορεί να ευθύνονται άμεσα ή έμμεσα για τη συγκεκριμένη πάθηση.
Διατροφικές συνήθειες
Το πρώτο πράγμα, στο οποίο πρέπει να δοθεί έμφαση, είναι αυτό των διατροφικών συνηθειών. Ακόμα και αν δεν είναι αυτές που έχουν οδηγήσει τον ασθενή στην παχυσαρκία, είναι κάτι που πρέπει να αλλάξει.
Ειδικά όταν μιλάμε για βρέφη, παιδιά και εφήβους όπου υπάρχει χρόνος και περιθώριο εκπαίδευσης, συνιστάται η άμεση τροποποίησή τους. Για παράδειγμα, τα παιδιά, που εκτίθενται σε ανθυγιεινές τροφές και που δεν έχουν μάθει να τρώνε πρωινό ή δεν έχουν εντάξει στη ζωή τους κάποιο είδος άσκησης, έχουν αυξημένες πιθανότητες να γίνουν παχύσαρκα και να παραμείνουν στην ενήλικη ζωή τους.
Οι γονείς πρέπει να μαθαίνουν να εφαρμόζουν σωστούς συνδυασμούς τροφών, να μην παραλείπουν γεύματα, να μην θέτουν ως κανόνα το fast food και να βάλουν στη ζωή τους φρούτα, λαχανικά και υγιεινά τρόφιμα συνολικά, καθώς και κάποια μορφή γυμναστικής. Μην ξεχνάμε πως αποτελούν πρότυπα για τα παιδιά τους και είναι στο χέρι τους και μόνο το αν θα είναι θετικά ή αρνητικά.
Διατροφική πυραμίδα
Η διατροφική πυραμίδα αποτελεί πάντα έναν καλό οδηγό για να διαμορφώσει κάποιος μια σωστή και ισορροπημένη δίαιτα. Τελευταία, ωστόσο, φαίνεται να την έχουμε ξεχάσει! Οι τελευταίες δεκαετίες με την υπερβολική αύξηση των επιλογών σε επεξεργασμένα τρόφιμα, με την ευκολία του έτοιμου φαγητού, που εξυπηρετεί τις ανάγκες για γρήγορες λύσεις, και η εύκολη πρόσβαση συνολικά σε φθηνό φαγητό με τις συνέπειες στην υγεία μας να είναι σαφείς, είναι η απόλυτη απόδειξη του γιατί πρέπει να επανέλθουμε στο πρότυπο αυτό.
Μύθοι της διατροφής: υδατάνθρακες, προϊόντα ολικής άλεσης, υποκατάστατα ζάχαρης
Ένα άλλο μεγάλο κεφάλαιο στην αντίληψη του σύγχρονου ανθρώπου σχετικά με τη διατροφή είναι η ταύτιση ορισμένων υγιεινών συστατικών με αδυνατιστικές ιδιότητες ή έστω μη παχυντικές. Επικρατεί, επίσης, μία τάση ‘’ενοχοποίησης’’ κάποιων άλλων τροφών, με αποτέλεσμα τη μείωση και εξάλειψή τους από τη διατροφή. Ενδεικτικά θα αναφέρουμε την παρεξήγηση σχετικά με τους υδατάνθρακες. Η κατηγορία αυτή πολύ συχνά αποκλείεται συνολικά από διάφορες δίαιτες με την αιτιολογία ότι παχαίνουν. Είναι σημαντικό να γίνεται ξεκάθαρο ότι, για να αποκλειστεί εντελώς κάποιο τρόφιμο από ένα διαιτολόγιο, πρέπει να συντρέχουν συγκεκριμένοι λόγοι, οι οποίοι δεν καθορίζονται αυθαίρετα και χωρίς να λαμβάνονται υπόψη οι εξατομικευμένες ανάγκες.
≈
Οτιδήποτε καταναλώνεται με μέτρο και συνδυασμένο σωστά, μπορεί να είναι από χρήσιμο έως απολύτως απαραίτητο για τον οργανισμό και την υγεία.
≈
Η προτίμηση, που συστήνεται να δείχνουμε, στα προϊόντα ολικής άλεσης ή σε κάποια υποκατάστατα ζάχαρης βασίζεται στο γεγονός ότι αποτελούν πιο υγιεινές επιλογές, καθώς είναι πλουσιότερα σε διάφορα συστατικά. Η πεποίθηση και η ψευδαίσθηση, που πολλές φορές δημιουργείται, ότι παχαίνουν λιγότερο ή καθόλου οδηγεί μόνο στην υπερβολική τους κατανάλωση, που φτάνει τα όρια της κατάχρησης. Το αποτέλεσμα είναι να τρώμε πάντα πολύ περισσότερο, γι’ αυτό και ήρθε η ώρα να καταρριφθούν μια για πάντα τέτοιου είδους μύθοι!
Φυσική άσκηση
Οποιοδήποτε διαιτολόγιο που έχει σχεδιαστεί για παχύσαρκους ασθενείς πρέπει οπωσδήποτε να συνοδεύεται και από ένα πρόγραμμα άσκησης. Συνήθως, ειδικά στα πρώτα στάδια της δίαιτας, δεν είναι εφικτό ένα πολύωρο και έντονο είδος γυμναστικής, οπότε το περπάτημα είναι η πιο εύκολη και αποδοτική λύση. Σταδιακά, όμως, ενώ προχωράει ομαλά και με αποτελέσματα η διατροφή, μπορεί να αυξάνεται η ένταση της άσκησης και να προσαρμόζεται στις καινούριες κάθε φορά ανάγκες του ατόμου.
Η ομάδα που απαρτίζει τη Διατροφική Αγωγή θα σας βοηθήσει να εντοπίσετε τα αίτια που έχουν προκαλέσει την παχυσαρκία και μέσα από ένα πρόγραμμα διατροφής σχεδιασμένο ειδικά για εσάς, θα προσπαθήσει να επαναφέρει το βάρος σας στα ιδανικά επίπεδα, πριν δημιουργηθούν σοβαρότερα ή μη αναστρέψιμα προβλήματα υγείας.
Σε στενή συνεργασία με τους θεράποντες γιατρούς και τους ψυχολόγους μας, ο κλινικός διαιτολόγος – διατροφολόγος μπορεί, ακόμα, να βοηθήσει ουσιαστικά παιδιά κάθε ηλικίας που τείνουν προς ‘’αφύσικη’’ αύξηση βάρους. Με τη σωστή διατροφική εκπαίδευση από μικρή ηλικία, μπορεί να αποφευχθεί η βρεφική, η παιδική ή η εφηβική παχυσαρκία, γι’ αυτό κλείστε άμεσα το ραντεβού σας!
