Βιταμίνη Α

ΒΙΤΑΜΙΝΗ Α

Η βιταμίνη Α προσλαμβάνεται με την τροφή με δύο μορφές:

α) ως προσχηματισμένη βιταμίνη Α (ρετινόλη) από τα τρόφιμα ζωικής προέλευσης όπως το συκώτι και τα γαλακτοκομικά προϊόντα

β) ως προβιταμίνη (καροτενοειδή με κύριο αντιπρόσωπο το β-καροτένιο) από τρόφιμα φυτικής προέλευσης και κυρίως λαχανικά και κίτρινα φρούτα.

Η βιταμίνη Α είναι απαραίτητη για τη διατήρηση της ακεραιότητας του επιθηλιακού ιστού.

Σημαντικός είναι ο ρόλος της και στη λειτουργία της όρασης.

Έλλειψη βιταμίνης Α

• Η έλλειψη της  μπορεί να προκαλέσει σοβαρά προβλήματα στην όραση όπως ξηροφθαλμία.
• Ένα από τα πρώτα συμπτώματα της έλλειψης είναι η δυσκολία προσαρμογής της όρασης σε χαμηλό φωτισμό, νυκταλωπία
•  Μπορεί να είναι υπεύθυνη για μειονεκτική ανταπόκριση στις λοιμώξεις.

Αυξημένες απαιτήσεις της παρατηρούνται σε υπερθυρεοειδισμό, πυρετό, λοίμωξη, στο κρύο, στον αλκοολισμό, στις νεφρικές νόσου, και στην υπερβολική έκθεση του ηλιακού φωτός (Bellows & Moore, 2012)

Υπερβολική πρόσληψη 

Η υπερδοσολογία σχετίζεται με τοξικότητα που εκδηλώνεται με συμπτώματα όπως πονοκέφαλοι, διάρροιες, καθώς και διαταραχές της όρασης

• Υπάρχει συσχέτιση υπερδοσολογίας βιτ Α και τερατογένεσης. Γι’ αυτό συνιστάται στις εγκύους αλλά και σε αυτές που έχουν την πρόθεση να μείνουν έγκυες να αποφεύγουν τα συμπληρώματα βιταμίνης Α. Κάτι αντίστοιχο δεν ισχύει με την προβιταμίνη, το β-καροτένιο.
• Ανταγωνιστική η συνεργική αλληλεπίδραση με τη βιταμίνη D ως προς τη σκελετική υγεία (Anderson, 2002; Rohde et al, 1999; Metz et al, 1985).
• Αυξημένη αποβολή Ca από τα οστά, υπερκαλιαιμία, μείωση των επιπέδων καλσιτονίνης, οστικά πόνο και κατάγματα (Hough et al, 1988; Frankel et al, 1986).
• Το ρετινοϊκό οξύ (παράγωγο της ρετινόλης) καταστέλλει τη δραστηριότητα των οστεοβλαστών και ενεργοποιεί το σχηματισμό των οστεοκλαστών (Anderson, 2002; Rohde et al, 1999; Metz et al, 1985)
• Λήψη βιταμίνης Α ως φαρμακευτική αγωγή για τη θεραπεία δερματικών παθήσεων, (ακμής), ή και βελτίωση της όρασης στο σκοτάδι μπορεί να οδηγήσει σε σκελετικές διαταραχές (Milstone & Leaachman, 2001).
• Κύρια πηγή βιταμίνης Α στη διατροφή είναι η ρετινόλη (συκώτι, γαλακτοκομικά, αυγά και λιπαρά ψάρια). Μόνο το 30% της διαιτητικής βιταμίνης Α προέρχεται από τα καροτινοειδή (β- καροτίνη) (σκουροπράσινα φυλλώδη λαχανικά, κίτρινα πορτοκαλί λαχανικά και φρούτα) (Barker & Blumsohn, 2003).

Ανεπάρκεια 

• Συντελεί σε 2.2 εκατομμύρια θανάτους ετησίως από διάρροια και σε 1 εκατομμύριο θανάτους από ιλαρά σε παιδιά κάτω των 5 ετών
• Σοβαρή ανεπάρκεια μπορεί να προκαλέσει μη αναστρέψιμη βλάβη στον κερατοειδή οδηγώντας σ μερική ή ολική τύφλωση
• Έρευνες έδειξαν ότι η χορήγηση συμπληρωμάτων βιταμίνης μπορεί να μειώσει τους θανάτους από διάρροια και ιλαρά κατά 35-50%.

Gorstein, 2010

Μέγεθος της έλλειψης της βιταμίνης Α

• Παιδιά προσχολικής ηλικίας Κλινική ανεπάρκεια: 3 εκατομμύρια (Aσία και Αφρική)
• Υποκλινική ανεπάρκεια (χαμηλά επίπεδα ρετινόλης ορού): 100-140 εκατομμύρια
• 250,000-500,000 τυφλώνονται κάθε χρόνο
• 90 % θνητότητα ανάμεσα σε αυτούς που τυφλώθηκαν

• Έγκυες 25%-30% νυκταλωπία σε μερικές Ασιατικές χώρες

                                                                                                                                                                                                        Gorstein,2010

Παρεμβάσεις για τον έλεγχο της ανεπάρκειας της βιταμίνης Α

• Το 1999 μόνο 10 χώρες παρείχαν συμπληρώματα βιταμίνης με υψηλή κάλυψη ενώ το 2001 50.
• Ανάμεσα στο 1998 και το 2004, η UNICEF εκτιμά ότι αποφεύχθηκαν 2 εκατομμύρια θάνατοι παιδιών με τη χορήγηση συμπληρωμάτων βιταμίνης Α.

Ο εμπλουτισμός με βιταμίνη Α βασικών τροφίμων όπως η ζάχαρη, σιτάρι και αραβόσιτος καλύπτει μεγάλους πληθυσμούς.

                                                                                                                                                                                                        Gorstein,2010

Polar Bear Liver

One ounce of polar bear liver contains enough vitamin A (retinol) to kill a person!