Υπέρταση και Μείωση Βάρους

ΥΠΕΡΤΑΣΗ

ΠΡΟΛΗΨΗ ΚΑΙ ΜΕΙΩΣΗ ΒΑΡΟΥΣ

Το Εθνικό Πρόγραμµα Εκπαίδευσης για την Υψηλή Πίεση είναι ένα από τα πιο επιτυχημένα προγράµµατα πρόληψης του 20 ου αιώνα (Moser, 2002). Μέσω διαδικασιών εκπαίδευσης. η αναγνώριση, η συνειδητοποίηση και η θεραπεία της υπέρτασης έχουν βελτιωθεί κατά τα τελευταία 35 χρόνια από την εμφάνισή της. Αυτές οι αλλαγές έχουν συμβάλλει στη µείωση της θνησιµότητας από καρδιαγγειακά, που παρατηρήθηκε την ίδια περίοδο.

Η πρωτογενής πρόληψη της υπέρτασης μπορεί να βελτιώσει την ποιότητα ζωής και το κόστος αναφορικά µε την ιατρική αντιµετώπιση της υπέρτασης και των επιπλοκών της. Μια στρατηγική για τον πληθυσμό θα ήταν η µείωση της πίεσης αίματος σε άτοµα με προ-υπέρταση (πάνω από 120/80), αλλά κάτω από τα όρια για το στάδιο 1 της υπέρτασης. Μια πτωτική αλλαγή 3 mmHg στη συστολική πίεση θα µείωνε τη θνησιµότητα από εγκεφαλικά κατά 8% και από στεφανιαία νόσο κατά 5% (Appel, 2003). Τα άτομα σε µεγαλύτερο κίνδυνο θα πρέπει να ενθαρρύνονται σθεναρά να υιοθετούν πιο υγιείς τρόπους ζωής.

Η αλλαγή παραγόντων που σχετίζονται µε τον τρόπο ζωής έχει αποδειχθεί αποτελεσματική στην πρωτογενή πρόληψη και τον έλεγχο της υπέρτασης. Αυτοί οι παράγοντες παρουσιάζονται στον Πίνακα  και περιλαμβάνουν απώλεια βάρους σε περίπτωση περιττού βάρους, ελάττωση πρόσληψης αλκοόλ, υιοθέτηση υγιεινού μοντέλου διατροφής με φρούτα, λαχανικά και χαμηλά σε λιπαρά γαλακτοκοµικά, µείωση λίπους (ειδικά του κορεσμένου και της χοληστερόλης), µείωση πρόσληψης διαιτητικού αλατιού, αύξηση φυσικής δραστηριότητας και διακοπή καπνίσµατος (ΝΙΗ, 2004). Σε άτομα με φυσιολογική πίεση αίµατος η υιοθέτηση των παραπάνω παραγόντων αναφορικά µε τον τρόπο ζωής, έχει φανεί πως μειώνει την πίεση αίµατος ενέχει εποµένως τη δυναμική να προφυλάσσει από τον κίνδυνο υπέρτασης και να µειώνει τον κίνδυνο των σχετιζόμενων µε την πίεση επιπλοκών. Σηµαντικές ενδείξεις υποστηρίζουν αυτές τις αλλαγές στον τρόπο ζωής, σαν µέσο σημαντικής μείωσης της πίεσης σε άτομα με υπέρταση.

Παράγοντες Κινδύνου Καρδιαγγειακής Νόσου

Βασικοί παράγοντες κινδύνου

Υπέρταση Ηλικία (>55 ετών για τους άνδρες και >65 ετών για τις γυναίκες) Σακχαρώδης διαβήτης Αυξημένη LDL(χαμηλής πυκνότητας λιποπρωτεΐνη) ή ολική χοληστερόλη, η χαµηλή HDL(υψηλής πυκνότητας λιποπρωτεΐνη) Εκτιµούµενος ρυθµός σπειραµατικής διήθησης <60 ml/min Οικογενειακό ιστορικό πρώιμου καρδιαγγειακού επεισοδίου (άνδρες <55 έτη ή γυναίκες <65 έτη) Μικροαλβουµινουρία Παχυσαρκία (δείκτης µάζας σώµατος >30 kg/m2) Έλλειψη άσκησης Χρήση καπνού, ειδικά τσιγάρου

Μείωση Βάρους

Υπάρχει μια ισχυρή συσχέτιση ανάµεσα στο δείκτη µάζας σώματος και την υπέρταση στους άνδρες και τις γυναίκες σε όλα τα εθνικά ή φυλετικά γκρουπ και στα περισσότερα ηλικιακά γκρουπ. Σύμφωνα με τη μελέτη ΝΗΑΝΕS |||, η επικράτηση της υψηλής πίεσης αίματος σε άτοµα µε δείκτη µάζας σώµατος μεγαλύτερο από 30 kg/m² είναι 42% για τους άνδρες και 38% για τις γυναίκες, συγκρινόµενη με 15% για τους άνδρες και  τις γυναίκες που εµφανίζουν φυσιολογικό δείκτη μάζας σώµατος (<25kg/m²) (Brown, 2000). Ο κίνδυνος ανάπτυξης υψηλής πίεσης αίµατος είναι 2-3 φορέςμεγαλύτερος σε

υπέρβαρα άτομα από ότι σε άτομα φυσιολογικού σωματικού βάρους (ΝIΗ, 2004). Οι εκτιμήσεις του κινδύνου από μελέτες πληθυσμών προτείνουν ότι το 30% ή περισσότερο των περιπτώσεων υπέρτασης μπορουν να αποδοθούν πλήρως στην παχυσαρκία (Αμερικανική Ένωση για την Καρδιά, 2001). Η πρόσληψη βάρους κατά την ενήλικη ζωη ευθύνεται για το μεγαλύτερο ποσοστό αύξησης της πίεσης αίματος που παρατηρείταιμε την πάροδο της ηλικίας.

Ορισµένες από τις φυσιολογικές αλλαγές που προτείνονται για την ερμηνεία της σχέσης ανάμεσα στο υπερβάλλον βάρος και την πίεση αίματος είναι η υπερ-ενερνοποίηση του συμπαθητικού νευρικού συστήµατος και του συστήματος ρενίνης-αγγειοτενσίνης (EngeliandSharma, 2001), και τα αυξημένα επίπεδα φλεγμονωδών διαδικασιών (Meerarani, 2006).

Πρακτικά, όλες οι κλινικές δοκιµές αναφορικά µε τη μείωση βάρους και την πίεση αίματος υποστηρίζουν την αποτελεσματικότητα της απώλειας βάρους στη µείωση της αρτηριακής πίεσης. Στη φάση I της Δοκιµής για την Πρόληψη της Υπέρτασης (Heetal., 2000) τα νορμοτασικά άτοµα που έχασαν ένα μέσο όρο 3.5 κιλών σε μια 18μηνη παρέµβαση, µείωσαν τη συστολική και τη διαστολική τους πίεση κατά 5.8 και 3.2 mmHg, αντίστοιχα. Ετπά χρόνια μετά τη διακοπή της θεραπείας, η επίπτωση της υπέρτασης ήταν 18.9% στο γκρουπ με την απώλεια βάρους και 40.5% στο γκρουπ ελέγχου. Αυτά τα αποτελέσματα δείχνουν ότι οι βελτιώσεις στην πίεση αίματος εμμένουν για καιρό µετά τη διακοπή της θεραπείας.

Μια μεταανάλυση 25 τυχαιοποιημένων ελεγχόμενων μελετών με σύνολο περίπου 5000 συμµετεχόντων από διαφορετικά εθνικά γκρουπ, έδειξε μια µείωση στην πίεση αίματος της τάξης των 4.4/3.3 mmHg για μια απώλεια βάρους της τάξης των 5 κιλών (µέσω μείωσης ενέργειας, αυξημένης φυσικής άσκησης ή και των δύο) (Neteretal|., 2003). Οι µειώσεις στην πίεση αίματος έλαβαν χώρα χωρίς την επίτευξη του επιθυμητού βάρους σώµατος στους πιο πολλούς συμμετέχοντες. Μεγαλύτερες βέβαια μειώσεις στην πίεση επετεύχθησαν σε συµμετέχοντες που έχασαν πιο πολύ βάρος και που έπαιρναν επίσης αντιυπερτασική αγωγή. Αυτό το τελευταίο εύρημα δείχνει ένα πιθανό συνεργιστικό ρόλο ανάμεσα στην απώλεια βάρους και τη φαρμακευτική θεραπεία.

Η απώλεια βάρους και η διατήρηση ενός υγιούς σωµατικού βάρους αποτελεί βασική προσπάθεια για πολλά άτοµα, ειδικά γυναίκες. Οι παρεμβάσεις για την πρόληψη αύξησης βάρους θεωρούνται ιδανικές, ειδικά πριν από την προσέγγιση της μέσης ηλικίας. Ο δείκτης μάζας σώµατος θεωρείται εργαλείο ελέγχου στην εφηβεία αναφορικά µε το μελλοντικό κίνδυνο για την υγεία (Gardin et al., 2002). Στους ενήλικες, ένας δείκτης µάζας σώµατος πάνω από 30 είναι το κρίσιμο σημείο για την παχυσαρκία και σε αυτό το σημείο η παραποµπή σε ειδικό διαιτολόγο δικαιολογείται απόλυτα. Όταν ένα µεγάλο ποσοστό του πληθυσμού είναι παχύσαρκο και υπερτασικό, καλύτερες στρατηγικές απαιτούνται, τόσο για την πρόληψη πρόσληψης υπερβολικού βάρους, όσο και για τη βελτίωση της συµμόρφωσης µε τη θεραπεία (Εθνικό Ινστιτούτο για την Καρδιά, 2004).

Τροποποιήσεις Τρόπου Ζωής για την Πρόληψη και την Αντιμετώπιση της Υπέρασης
Μεταβολή	Σύσταση	Μείωση συστολικής πίεσης αίματος κατα προσέγγιση (εύρος)*
Απώλεια Βάρους Υιοθέτηση πλάνου διατροφής DASH Περιορισμός διαιτητικές πρόσληψης νατρίου Φυσική Δραστηριότητα Μετριασμός κατανάλωσης αλκοόλ	Διατήρηση φυσιολογικού σωµατικού βάρους (δείκτης μάζαςσώµατος 18.5-24.9kg/m2). Κατανάλωση δίαιτας πλούσιος σε φρούτα, λαχανικά και χαμηλά σε λιπαρά γαλακτοκομικά, µε µειωµένο περιεχόμενο σε κορεσµένο και συνολικό λίπος. Μείωση της διαιτηπκής πρόσληψης νατρίου σε όχι περισσότερα από 100 mmol την ηµέρα (2.4 γρ νατρίου ή 6 γρ χλωριούχου νατρίου). Ενασχόληση µε τακτική αερόβια φυσική άσκηση όπως το ζωηρό περπάτημα (τουλάχιστον 30 λεπτά την ημέρα τις πιο πολλές µέρες της εβδοµάδας) Περιορισμός της κατανάλωσης σε όχι περισσότερο από 2 ποτά (π.χ. 24 oz μπύρας. 10 oz κρασιού ή 3 oz ουίσκι µε 40% αλκοόλ) την ημέρα στους περισσότερους άνδρες και σε όχι περισσότερο από 1 ποτό την ηµέρα στις γυναίκες και στα ελαφρύτερου βάρους άτοµα	5-20 mmHg/10kg 8-4  mmHg 2-8 mmHg 4-9 mmHg 2-4mmHg *τα αποτελέσματα τις εφαρμογής αυτών των τροποποιήσεων είναι δοσο- και χρονο- εξαρτώμενα και μπορεί να είναι μεγαλύτερα για κάποια άτομα