Υπέρταση

ΥΠΕΡΤΑΣΗ

Η υπέρταση είναι ένα κοινό πρόβλημα υγείας ανάµεσα στον πληθυσμό στις αναπτυγμένες χώρες. Στις ΗΠΑ, περίπου ένας στους τρεις ενήλικες έχει υψηλή πίεση αίµατος (Fieldsetal., 2004). Η υπέρταση που δεν αντιμετωπίζεται οδηγεί σε πολλές εκφυλιστικές νόσους όπως η καρδιακή ανεπάρκεια, η νεφροπάθεια τελικού σταδίου και η περιφερική αγγειακή νόσος. Καλείται συχνά «σιωπηλός εκτελεστής» επειδή τα άτομα με υπέρταση μπορεί να είναι ασυμπτωματικά για χρόνια και έπειτα να οδηγηθούν σε καρδιακή προσβολή ή σε μοιραίο εγκεφαλικό. Αν και καμιά θεραπεία δεν είναι διαθέσιμη, η υπέρταση ανιχνεύεται εύκολα και επίσης εύκολα ελέγχεται (συνήθως). ‘Ενα ποσοστό της μείωσης στη θνησιμότητα από καρδιαγγειακά κατά τις τελευταίες δύο δεκαετίες, έχει αποδοθεί στην αυξημένη αναγνώριση και τελικά αντιμετώπιση της υπέρτασης. Η έμφαση στην τροποποίησητου τρόπου ζωής έχει προσδώσει βασικό ρόλο στη διατροφή, αναφορικά µε την πρωταρχική πρόληψη και την αντιµετώπιση της υπέρτασης.

Από τα άτοµα που εμφανίζουν υψηλή αρτηριακή πίεση το 90-95% έχουν ιδιοπαθή υπέρταση, για την οποία η αιτιολογία δεν μπορεί να αποσαφηνιστεί. Πιθανότατα το αίτιο είναι πολυποραγοντικό και περιλαμβάνει συνδυασµό περιβαλλοντικών και γενετικών παραγόντων. Πρόσφατα η αγγειακή φλεγµονή έχει συνδεθεί με την ανάπτυξη και εξέλιξη της υπέρτασης (Jian-Jun et al., 2005). Στο υπόλοιπο ποσοστό του 5% η υπέρταση αναπτύσσεται σαν αποτέλεσμα άλλης νόσου, συνήθως ενδοκρινολογικής, και για αυτό είναι γνωστή ως δευτεροπαθής υπέρταση. Ανάλογα µε το βαθμό της υποκείμενης νόσου, η δευτεροπαθής υπέρταση μπορεί να θεραπευθεί.

ΠΡΟΣΔΙΟΡΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΚΑΤΑΤΑΞΗ

‘Ενας γενικός προσδιορισµός της υπέρτασης είναι η εµμένουσα υψηλή αρτηριακή πίεση αίµατος, η δύναµη δηλαδή που ασκείται ανά μονάδα επιφανείας στα τοιχώματα των αρτηριών. Για να προσδιοριστεί ως υπέρταση η συστολική αρτηριακή πίεση, η πίεση δηλαδή κατά τη διάρκεια της φάσης σύσπασης του καρδιακού κύκλου, θα πρέπει να είναι 140 mmHg ή υψηλότερη ή η διαστολική πίεση αίματος, η πίεση δηλαδή κατά τη φάση χαλάρωσης του καρδιακού κύκλου, να είναι 90 mmHg ή υψηλότερη’ µαζί αναφέρονται ως 140/90 mmHg. Το νορµοτασικό άτομο έχει μια αρτηριακή πίεση κάτω από 120 mmHg (συστολική) και µια διαστολική πίεση κάτω από 80 mmHg, που µαζί αναφέρονται ως 120/80. Στην Έβδοµη Αναφορά της Κοινής Εθνικής Επιτροπής αναφορικά με την Πρόληψη, Αναγνώριση, Εκτίμηση και Θεραπεία της Υψηλής Αρτηριακής Πίεσης (Chobanianetal.,2003), η υπέρταση έχει ταξινομηθεί σε στάδια ανάλογα με τον κίνδυνο ανάπτυξης καρδιαγγειακών.

Τα άτοµα που διαγιγνώσκονται ως προ-υπερτασικά, έχουν μια συστολική πίεση ανάμεσα σε 120 και 139 mmHg ή µια διαστολική πίεση ανάµεσα σε 80 και 89 mmHg, και είναι σε υψηλό κίνδυνο ανάτπυξης «ιδιοπαθούς υπέρτασης» (υπέρταση άγνωστης αιτιολογίας) και καρδιαγγειακών. Η υπέρταση της φάσης1 (140-159/90-99 mmHg) είναι η πλέον επικρατούσα µορφή που απαντάται σε ενήλικες. Με άλλα λόγια αυτό το γκρουπ είνα το πλέον πιθανό να εµφανίσει έµφραγμα μυοκαρδίου ή εγκεφαλικό.Το καθοριστικό σηµείο για την υπέρταση είναι αυθαίρετο. επειδή κάθε επίπεδο αυξηµένης αρτηριακής πίεσης σχετίζεται µε αυξηµένη συχνότητα καρδιαγγειακών και νεφροπαθειών. Εποµένως, η αποκατάσταση στα φυσιολογικά της αρτηριακής πίεσης είναι σηµαντική για όλα τα στάδια της υπέρτασης.

ΕΠΙΚΡΑΤΗΣΗ ΚΑΙ ΣΥΧΝΟΤΗΤΑ

Περίπου 59 εκατομμύρια ενήλικες Αµερικανοί ηλικίας 18 ετών και άνω έχουν υπέρταση ή λαμβάνουν αντιυπερτασική θεραπεία (Fieldsetal., 2004). Παρά τις βελτιώσεις για την ανίχνευση της υπέρτασης, η επικράτηση της τελευταίας δεν έχει μειωθεί. Το 1999 και το 2000, το 29% του ενήλικου πληθυσμού στις ΗΠΑ είχε υψηλή πίεση αίµατος, μια 3.7% αύξηση από το 1988 στο 1991 (HajjarandKotchen, 2003). Η αυξημένη επικράτηση µπορεί να συνδέεται με την αύξηση στο δείκτη μάζας σώµατος που αναφέρΘηκε κατά τη διάρκεια αυτής της δεκαετίας. Οι μαύροι ενήλικες έχουν µια υψηλότερη προσαρμοζόµενη για την ηλικία επικράτηση της υπέρτασης (37% των ανδρών, 39% των γυναικών) από ότι οι μη Ισπανόφωνοι λευκοί (24% των ανδρών, 23% των γυναικών) ή των Μεξικανο-Αμερικανών (23% των ανδρών, 23% των γυναικών). Η επικράτηση της υψηλής πίεσης στους µαύρους είναι ένας από τους υψηλότερους ρυθμούς που απαντάται σε όλο τον κόσμο. Επειδή οι μαύροι αναπτύσσουν υπέρταση νωρίτερα στη ζωή και διατηρούν υψηλότερα επίπεδα πίεσης αίµατος, ο κίνδυνος να εμφανίσουν μοιραίο εγκεφαλικό, καρδιακή νόσο ή νεφροπάθεια τελικού σταδίου, είναι μεγαλύτερος από ότι στους λευκούς (Αµερικανική Ένωση για την Καρδιά, 2005).

Αυξήσεις στα επίπεδα της πίεσης αίματος πραγματοποιούνται κατά τη διάρκεια του κύκλου ζωής. Περίπου το 5% του παιδιατρικού πληθυσµού ή διαφορετικά 7 εκατοµμύρια παιδιά στην Αµερική έχουν υψηλή πίεση αίµατος (Αμερικανική ένωση για την Καρδιά, 2005). Με την πάροδο της ηλικίας αυξάνει και η επικράτηση της υψηλής πίεσης αίµατος. Πριν την ηλικία των 55 ετών περισσότεροι άνδρες από ότι γυναίκες έχουν υψηλή πίεση. Μετά από την ηλικία αυτή οι ρυθµοί της υψηλής πίεσης ανάµεσα στις γυναίκες σε κάθε εθνικό γκρουπ υπερβαίνουν εκείνους των ανδρών, στο δικό τους γκρουπ (HajjarandKotchen, 2003). Επειδή η επικράτηση της υπέρτασης αυξάνει µε την αύξηση της ηλικίας, περισσότερο από το µισό ποσοστό του μεγαλύτερου ενήλικου πληθυσμού (>65 ετών) σε οποιοδήποτε εθνικό γκρουπ. έχει υπέρταση. Αν και οι παρεµβάσεις στον τρόπο ζωής που αναφέρονται στα άτοµα μεγαλύτερης ηλικίας µπορεί να µειώνουν σηµαντικά την επικράτηση της υπέρτασης, τα πρώιμα προγράµματα παρέμβασης παρέχουν την καλύτερη µακροπρόΘεσµη δυναµική για τη µείωση του συνόλου των επιπλοκών, που συνδέονται με την πίεση αίµατος (Ομάδα Εργασίας του Εθνικού Προγράμµατος Εκπαίδευσης για την Υψηλή Πίεση αναφορικά µε την Υψηλή Πίεση στα Παιδιά και τους Ενήλικες. 2004).

Η ατοµική επίγνωση για την υπέρταση έχει απογειωθεί από το 1994 και έπειτα. Σύµφωνα µε την ανάλυση της Μελέτης για την Εθνική Υγεία και τη Διατροφή (ΝΗΑΝΕ8 |||), 69% των ατόµων με υπέρταση είναι γνώστες της κατάστασής τους (Qureshietal., 2005). Οι τρέχοντες ρυθµοί ελέγχου της υπέρτασης, αν και είναι υψηλοί από το 1994, είναι ακόμα μακριά από το στόχο των Υγιών Ατόµων (2010) του 50 % του υπερτασικού πληθυσµού που απόκαθιστούν την πίεσή τους με θεραπεία. Αν και το 59% των υπερτασικών ενηλίκων αναφέρουν ότι λαμβάνουν θεραπεία, µόνο το 31 % προσεγγίζει ή είναι πιο κάτω από τους στόχους αρτηριακής πίεσης (HajjarandKotchen, 2003). Το 2000, γυναίκες, µεγάλοι σε ηλικία ενήλικες και Μεξικανο-Αμερικανοί, είχαν µικρότερους ρυθμούς ελέγχου αρτηριακής πίεσης συγκρινόµενοι με άνδρες, νεότερους ενήλικες και μη ισπανόφωνους λευκούς. Η βελτίωση της θεραπείας για την υπέρταση ανάμεσα σε αυτό τα άτοµα που βρίσκονται «σε κίνδυνο», μέσω στοχευµένων πάντα προγραµµάτων παρέμβασης, θα πρέπει να έχει μια σημαντική επίτπωση στη βελτίωση των συνεπειών από καρδιαγγειακά νοσήµατα, στις ΗΠΑ.

Η σχέση ανάμεσα στην πίεση αίματος και τον κίνδυνο καρδιαγγειακών νοσημάτων είναι συνεχής, σταθερή και ανεξάρτητη από άλλους παράγοντες κινδύνου (ΝIΗ, 2004). Όσο πιο υψηλή είναι η αρτηριακή πίεση τόσο μεγαλύτερη είναι και η πιθανότητα οργανικών βλαβών στα αντίστοιχα όργανα στόχους, όπως π.χ. η νεφροπάθεια. το εγκεφαλικό, η συµφορητική καρδιακή ανεπάρκεια και η υπερτροφία της αριστερής κοιλίας. Σαν απόδειξη αυτών, στη μελέτη ΝΗΑΝΕS |||, 66% των ατόμων µε προ-υπέρταση είχε έναν σηµαντικό παράγοντα κινδύνου για καρδιαγγειακή νόσο’ και το 29% είχε καρδιαγγειακή νόσο, διαβήτη ή ασθένεια των οργάνων στόχων (Munteretal., 2002). Δυστυχώς πολλοί ειδικοί δεν ξεκινούν θεραπεία για την υπέρταση μέχρι η κατάσταση να οδηγηθεί στη φάση στάδιο 1, ειδικά στους μεγάλους σε ηλικία ασθενείς (HymanandPavlik, 2001). Για τη µείωση της επιβάρυνσης της δηµόσιας υγείας από την υπέρταση, αλλαγές στην πρακτική που ακολουθούν οι ειδικοί θα πρέπει να λάβουν χώρα. Η JΝC 7 αναφορά τονίζει την ανάγκη για αυξηµένη ενημέρωση των ειδικών υγείας και του κοινού για τη σηµασία της έγκαιρης αναγνώρισης και της θεραπείας της αυξημένης αρτηριακής πίεσης (NIH, 2004). Ευτυχώς ο αποτελεσματικός έλεγχος και η τροποποίηση του τρόπου ζωής ως προσεγγίσεις, είναι ικανές να οδηγήσουν στην επίτευξη αυτού του στόχου.

Η µείωση της αρτηριακής πίεσης σε άτοµα με διαβήτη και υπέρταση σχετίζεται με µείωση στα καρδιαγγειακά περιστατικά και στη νεφρική ανεπάρκεια (Sowers, 2003). Ο στόχος της αντιυπερτασικής θεραπείας σε άτοµα µε διαβήτη είναι 130/80 mmHg. Το 2000, μόνο το 25% των ατόµων με διαβήτη που λάμβανε αντιυπερτασική αγωγή πέτυχε τον παραπάνω στόχο αρτηριακής πίεσης (HajjarandKotchen, 2003). Με την παρατηρούμενη αυξηµένη επικράτηση του διαβήτη στις ΗΠΑ, η αρρύθμιστη πίεση συνδυαστικά µε το διαβήτη, είναι ένα σημαντικό κοινωνικό πρόβληµα υγείας που επισημαίνει την ανάγκη για αντίστοιχη προσοχή.

ΝΟΣΗΡΟΤΗΤΑ ΚΑΙ ΘΝΗΣΙΜΟΤΗΤΑ

Αν και οι υπερτασικοί ασθενείς είναι συχνά ασυµπτωµατικοί, η υπέρταση δεν είναι μια καλοήθης ασθένεια. Καρδιακά, αγγειακά εγκεφαλικά και νεφρικά συστήµατα επηρεάζονται από τα χρόνιααυξηµένα επίπεδα αρτηριακής πίεσης. Η υψηλή αρτηριακή πίεση ήταν η βασική ή η συνεισφέρουσα αιτία 261.000 θανάτων, από τους 2,4 εκατοµµύρια θανάτους στις ΗΠΑ το 2002 (Αµερικανική Ένωση για την Καρδιά, 2005). Ανάµεσα στο 1992 και το 2002 ο προσαρµοζόµενος για την ηλικία ρυθµός θανάτων από την υπέρταση αυξήθηκε κατά 27%’ συνολικά οι θάνατοι από την υπέρταση αυξήθηκαν κατά 57%. Οι ρυθµοί θανάτου από την υπέρταση είναι 3,5 φορές υψηλότερα στους µαύρους από ότι στους λευκούς (Αµερικανική Ένωση για την Καρδιά. 2005) Η υπέρταση είναι βασικός παράγων στην ενίσχυση του φαινομένου της αθηροσκλήρωσης. της υποκείμενης δηλαδή αιτίας αρκετών καρδιαγγειακών (KherandMarch, 2004). Σε ενήλικες µε αρτηριακή πίεση από 115/75 έως 185/115 mmHg, ο κίνδυνος για καρδιαγγειακά διπλασιάζεται με μια αύξηση 20 mmHg στη συστολική πίεση αίματος ή μια αύξηση 10 mmHg στη διαστολική πίεση αίµατος (Lewingtonetal., 2002). Το εγκεφαλικό και το έμφραγµα του μυοκαρδίου συνεισφέρουν ισχυρά στη νοσηρότητα περίπου 500.000 έως 1.000.000 άτομα εμφανίζουν αντίστοιχα επεισόδια, ευτυχώς µη µοιραία, κάθε χρόνο. Οι παράγοντες που σχετίζονται µε μη καλή πρόγνωση στην περίπτωση της υπέρτασης φαίνονται στο Πίνακα.

Παράγοντες Κινδύνου και Δυσμενή Πρόγνωση στην Υπέρταση
Παράγοντες Κινδύνου Μαύρη φυλή Νεότερη ηλικία Αρσενικό φύλο Εμμένουσα διαστολική πίεση >115 mmHg Κάπνισμα Σακχαρώδης Διαβήτης Υπερχοληστερολαιμία Παχυσαρκία Υπερβολική πρόσληψη αλκοόλ Αποδεικτικά στοιχεία τελικών βλαβών σε όργανα	Καρδιακά Καρδιακή διεύρυνση Ηλεκτοκαρδιογραφικά σημάδια ισχαιμίας ή παραμορφώσεων στην αριστερή κοιλία Έμφραγμα μυοκαρδίου Συμφορητική καρδιακή ανεπάρκεια Μάτια Αιμορραγίες και εκκρίματα στο αμφιβληστροειδή Οίδημα οπτικής θηλής Νεφροί Προβληματική νεφρική λειτουργία Νευρικό Σύστημα Αγγειακά εγκεφαλικά επεισόδια