Ο καρκίνος είναι μια πάθηση η οποία μπορεί να προσβάλλει κάθε ιστό και όργανο του σώματος. Ο όρος αναφέρεται σε περίπου 150-200 διαφορετικές παθήσεις ωστόσο έχουν 2 κοινά χαρακτηριστικά στοιχεία: την απεριόριστη αύξηση των κυττάρων και τις δυσλειτουργίες τις οποίες προξενεί αυτή.  Φυσιολογικά, τα κύτταρα ενός οργανισμού αναπτύσσονται με έναν συγκεκριμένο ρυθμό έτσι ώστε να αντικαθιστούν αυτά που πεθαίνουν. Σε αρκετές όμως περιπτώσεις ο οργανισμός μπορεί να παράγει περισσότερα κύτταρα από εκείνα που πραγματικά χρειάζεται. Εμείς λοιπόν,θα προσπαθήσουμε να καταλάβουμε αν τα ω-3 λιπαρά οξέα παίζουν ρόλο στην έκβαση του καρκίνου, αν βοηθάει η κατανάλωση τους την εμφάνισή του καθώς και αν βοηθάει στην αντιμετώπιση του.

Καρκίνος : Ο καρκίνος, επίσης γνωστός ως κακοήθης όγκος ή κακοήθες νεόπλασμα, είναι μία ομάδα ασθενειών που έχουν σχέση με την αφύσικη κυτταρική ανάπτυξη με πιθανότητα εισβολής ή διάδοσης σε άλλα μέρη του σώματος. Δεν είναι όλοι οι όγκοι καρκινικοί. Ο καλοήθης όγκος δεν κάνει μεταστάσεις σε άλλα μέλη του σώματος. Πιθανά τα σημάδια και συμπτώματα συμπεριλαμβάνουν: ένα νέο εξόγκωμα, αφύσικη αιμορραγία, παρατεταμένο βήχα, ανεξήγητη απώλεια βάρους, και μια αλλαγή στις κενώσεις του εντέρου μεταξύ άλλων. Ενώ αυτά μπορεί να είναι ένδειξη καρκίνου, μπορεί επίσης να οφείλονται σε άλλα ζητήματα. Υπάρχουν πάνω από 100 διαφορετικά γνωστά είδη καρκίνου που επηρεάζουν τους ανθρώπους.

Ο καρκίνος είναι ένα από τα σοβαρότερα προβλήματα υγείας που παρατηρούνται σήμερα στις αναπτυγμένες χώρες. Οι στατιστικές δείχνουν ότι αποτελεί τη δεύτερη πιο συχνή αιτία θανάτου μετά τις καρδιοπάθειες. Συνήθως προσβάλλει ανθρώπους μεγάλης ηλικίας, υπάρχουν όμως και μορφές καρκίνου που εμφανίζονται σε νεαρής ηλικίας άτομα, ακόμη και σε παιδιά.

Ο όρος «καρκίνος» δεν αποδίδεται σε μία και μόνη ασθένεια, αλλά σε μια ομάδα ασθενειών που χαρακτηρίζονται από τον ανεξέλεγκτο πολλαπλασιασμό των κυττάρων. Σε αντίθεση με τα φυσιολογικά κύτταρα στο σώμα μας, τα οποία αυξάνονται, διαιρούνται και πεθαίνουν με έναν αυστηρά ελεγχόμενο τρόπο, τα καρκινικά κύτταρα διαφέρουν διότι συνεχίζουν να διαιρούνται ανεξέλεγκτα. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα την ανάπτυξη μιας μάζας κυττάρων, που ονομάζεται όγκος. Οι όγκοι μπορεί να είναι καλοήθεις ή κακοήθεις.

Αιτία και διάγνωση : Το κάπνισμα είναι η αιτία για περίπου 22% των θανάτων από καρκίνο. Ένα άλλο 10% οφείλεται στην παχυσαρκία, μια φτωχή δίαιτα, έλλειψη φυσικής δραστηριότητας και την κατανάλωση αλκοόλ. Άλλοι παράγοντες είναι ορισμένες μολύνσεις, η έκθεση στην ιονισμένη ακτινοβολία και στις ρυπαντικές ουσίες του περιβάλλοντος. Στον αναπτυσσόμενο κόσμο σχεδόν 20% των καρκίνων οφείλονται σε μολύνσεις όπως Ηπατίτιδα Β, ηπατίτιδα C, και τον ιό των ανθρώπινων θηλωμάτων.  Αυτοί οι παράγοντες δρουν, τουλάχιστον εν μέρει, μεταβάλλοντας τα γονίδια ενός κυττάρου. Συνήθως, πολλές τέτοιες γενετικές αλλαγές απαιτούνται πριν την ανάπτυξη του καρκίνου.  Σχεδόν 5–10% των καρκίνων οφείλονται σε γενετικά ελαττώματα που κληρονομούνται από τους γονείς. Ο καρκίνος μπορεί να εντοπιστεί από ορισμένα σημάδια και συμπτώματα ή εξετάσεις. Τότε, συνήθως, ερευνάται περαιτέρω από μαγνητική τομογραφία και επιβεβαιώνεται με βιοψία.

Πρόληψη και θεραπεία : Πολλά είδη καρκίνου μπορούν να προληφθούν εάν δεν κάποιος καπνίζει, διατηρεί ένα υγιές βάρος, δεν καταναλώνει πολύ αλκοόλ, τρώει πολλά λαχανικά, φρούτα και προϊόντα ολικής άλεσης, εμβολιάζεται κατά ορισμένων μολυσματικών ασθενειών, δεν καταναλώνει πάρα πολύ κόκκινο κρέας, και αποφεύγει την υπερέκθεση στην ηλιακή ακτινοβολία. Ο έγκαιρος εντοπισμός μέσω μαγνητικής τομογραφίας είναι χρήσιμος στις περιπτώσεις τραχηλικού και ορθοκολικού καρκίνου. Τα οφέλη της μαγνητικής τομογραφίας στον καρκίνο του μαστού είναι αμφιλεγόμενα. (Organization 2014) (Gøtzsche PC 2013) Συχνά, ο καρκίνος θεραπεύεται με συνδυασμό θεραπείας με ακτινοβολίες, χειρουργείου, χημιοθεραπείας, και στοχευμένης θεραπείας. Ο πόνος και η διαχείριση των συμπτωμάτων αποτελούν σημαντικό κομμάτι της θεραπείας. Η παρηγορητική φροντίδα είναι ιδιαίτερα σημαντική για όσους είναι σε προχωρημένα στάδια της ασθένειας. Η πιθανότητες επιβίωσης εξαρτώνται από τον τύπο του καρκίνου και την έκταση της ασθένειας κατά την έναρξη της θεραπείας. Σε παιδιά κάτω των 15 που διαγιγνώσκονται ο πενταετής βαθμός επιβίωσης στον αναπτυγμένο κόσμο βρίσκεται κατά μέσο όρο στο 80%. Για τον καρκίνο στις Ηνωμένες Πολιτείες ο μέσος πενταετής βαθμός επιβίωσης είναι 66%.

Επιδημολογία : Το 2012, περίπου 14,1 εκατομμύρια νέες περιπτώσεις καρκίνου έλαβαν χώρα παγκοσμίως. Προκάλεσε περίπου 8,2 εκατομμύρια θανάτους ή 14,6% του συνόλου των ανθρωπίνων θανάτων. Οι πιο συνηθισμένοι τύποι καρκίνου στους άνδρες είναι καρκίνος στον πνεύμονα, καρκίνος στον προστάτη, ορθοκολικός καρκίνος, και καρκίνος στο στομάχι, και στις γυναίκες, οι πιο συνηθισμένοι τύποι είναι καρκίνος του μαστού, ορθοκολικός καρκίνος, καρκίνος στον πνεύμονα, και καρκίνος του τραχήλου της μήτρας. Ο καρκίνος του δέρματος εκτός από το μελάνωμα δεν συμπεριλαμβάνεται σε αυτές τις στατιστικές και σε αντίθετη περίπτωση θα αφορούσε τουλάχιστον 40% των περιπτώσεων. Στα παιδιά, η οξεία λεμφοβλαστική λευχαιμία και οι όγκοι στον εγκέφαλο είναι οι πιο συνηθισμένοι εκτός από την Αφρική όπου το μη-Hodgkin λέμφωμα είναι πιο συχνό. Το 2012, περίπου 165.000 παιδιά μικρότερα των 15 ετών διαγνώστηκαν με καρκίνο. Ο κίνδυνος του καρκίνου αυξάνεται σημαντικά με την ηλικία, ενώ πολλοί καρκίνοι συμβαίνουν πιο συχνά στις αναπτυγμένες χώρες. Τα ποσοστά αυξάνονται καθώς περισσότεροι άνθρωποι ζουν περισσότερο και καθώς συμβαίνουν αλλαγές στον τρόπο ζωής στον αναπτυσσόμενο κόσμο. Το οικονομικό κόστος του καρκίνου υπολογίζεται σε $1,16 τρις US δολάριαανά έτος από το 2010.

Καρκινογένεση : Ο καρκίνος είναι πρακτικά η αποτυχία ρύθμισης της ανάπτυξης ενός ιστού. Για να μετατραπεί ένα φυσιολογικό κύτταρο σε καρκινικό πρέπει να λάβουν χώρα μία ή περισσότερεςμεταλλάξεις σε γονίδια.Τα γονίδια αυτά χωρίζονται σε δύο κατηγορίες, τα ογκογονίδια, που προωθούν την ανάπτυξη του ιστού, και τα ογκοκατασταλτικά γονίδια, που είναι υπεύθυνα για τη διακοπή του κυτταρικού πολλαπλασιαμού. Συνήθως για την εμφάνιση ενός καρκινου απαιτούνται μεταλλάξεις σε πολλά γονίδια.Οι μεταλλάξεις αυτές μπορεί να οφείλονται σε λάθη που συμβαίνουν κατά τη μίτωση, όπως η απώλεια ή ο διπλασιασμός της περιοχής ενός χρωμοσώματος. Επίσης, μια άλλη πιθανή χρωμοσωμική μετάλλαξη είναι η μετάθεση, όταν δυο χρωμοσώματα συντήκονται ανώμαλα. Χαρακτηριστική πάθηση της τελευταίας περίπτωσης είναι η χρόνια μυελογενής λευχαιμία, στην οποία μέρος του ένατου χρωμοσώματος μετατοπίζεται στο 22ο, με αποτέλεσμα τη δημιουργία μίας πρωτεΐνης υβρίδιο, γνωστή ως Bcr-Abl, η οποία δρα ως μία ιδιοσυστατά (συνεχώς) ενεργή κινάση της τυροσίνης. Τέτοιοι καρκίνοι που οφείλονται σε μια μόνο μετάλλαξη δεν παρατηρούνται στους συμπαγείς όγκους.

Τύποι καρκινικών όγκων : Οι όγκοι, μία μάζα κυττάρων, είναι καλοήθεις ή κακοήθεις. Οι καλοήθεις όγκοι, των οποίων τα κύτταρα περιβάλλονται από συνδετικό ιστό, δεν είναι επεκτατικοί, δηλαδή δεν εισβάλλουν στους γύρω ιστούς και δεν εξαπλώνονται σε άλλα σημεία του σώματος. Γενικά, δεν προκαλούν σοβαρή βλάβη στο σώμα, εκτός εάν λόγω του μεγέθους τους ασκούν πίεση σε ζωτικά όργανα. Αντίθετα, στους κακοήθεις όγκους τα κύτταρα εμφανίζουν διαφορετική μορφολογία σε σχέση με τα φυσιολογικά, εισβάλλουν στους γειτονικούς ιστούς, ενώ μέσω της κυκλοφορίας του αίματος ή της λέμφου είναι δυνατόν να μεταφερθούν σε άλλα σημεία του σώματος και να σχηματίσουν δευτερογενείς όγκους, φαινόμενο που ονομάζεται μετάσταση. Κάθε καρκίνος (π.χ. καρκίνος του πνεύμονα, της μήτρας, του προστάτη κτλ.) έχει διαφορετικά συμπτώματα, διαφορετική εξέλιξη και επομένως αποτελεί διαφορετική ασθένεια. Οι καρκίνοι του αίματος ονομάζονται λευχαιμίες και λεμφώματα. Τα προβλήματα υγείας που προκαλούνται στο άτομο εξαρτώνται από το μέγεθος του όγκου, από τη θέση του στο σώμα, από το στάδιο ανάπτυξής του, από το αν έχει εισβάλει στους γειτονικούς ιστούς και σε ποια έκταση και από το αν έχει υπάρξει μετάσταση.

Ενδείξεις για την εμφάνιση καρκίνου :

• Ασύνηθιστες αιμορραγίες ή εκκρίσεις
• Διόγκωση του μαστού ή εμφάνιση εξογκώματος
• Πληγή που δεθεραπεύεται
• Αλλαγές στην αφόδευση ή στη ούρηση
• Επίμονη βραχνάδα ή βήχας
• Επίμονη δυσπεψία ή δυσκολία στην κατάποση
• Αλλαγή σε μια ελιά
• Ασταμάτηση ζαλάδα

Ω-3 λιπαρά οξέα : Τα λιπαρά οξέα αποτελούνται από μία αλυσίδα ατόμων άνθρακα, που στο ένα άκρο της έχει μία μεθυλική ομάδα (CH3) και στο άλλο άκρο της μία καρβοξυλική ομάδα (COOH). Κάθε άτομο άνθρακα είναι συνδεδεμένο με μερικά άτομα υδρογόνου. Ο ακριβής αριθμός των ατόμων υδρογόνου εξαρτάται από το κατά πόσο ο κάθε άνθρακας είναι κορεσμένος ή όχι κι έτσι τα λιπαρά οξέα διακρίνονται σε κορεσμένα και σε ακόρεστα λιπαρά οξέα. Τα κορεσμένα (SFA-saturated fatty acids) λιπαρά οξέα περιέχουν τον μέγιστο δυνατό αριθμό ατόμων υδρογόνου, ενώ στα μη κορεσμένα λιπαρά οξέα (UFA-unsaturated fatty acids), κάποια άτομα υδρογόνου λείπουν και έχουν αντικατασταθεί με διπλούς δεσμούς ανάμεσα στα άτομα άνθρακα. Όταν τα ακόρεστα λιπαρά οξέα διαθέτουν ένα διπλό δεσμό τότε λέγονται μονοακόρεστα (MUFA-monounsaturated fatty acids) και όταν έχουν δύο ή περισσότερους διπλούς δεσμούς τότε λέγονται πολυακόρεστα λιπαρά οξέα (PUFA-polyunsaturated fatty acids). Τα πολυακόρεστα λιπαρά οξέα χωρίζονται σε τρεις κατηγορίες, ανάλογα με την απόσταση του διπλού δεσμού από την μεθυλική ομάδα, π.χ. ω-3, ω-6, ω-9. Τα ω-3 λιπαρά οξέα πήραν αυτό το όνομα λόγω του ότι πρώτος διπλός δεσμός εμφανίζεται στο τρίτο άτομο άνθρακα, εν αντιθέσει με τα ω-6 λιπαρά οξέα στα οποία ο πρώτος διπλός δεσμός βρίσκεται στο έκτο άτομο άνθρακα ξεκινώντας τη μέτρηση από το μεθυλικό άκρο που αναφέρεται ως ωμέγα. Την αξία των ωμέγα-3 λιπαρών οξέων αναγνώρισε πρώτος ο Βρετανός φυσιολόγος Hugh Sinclair, ο οποίος κατά την δεκαετία του ’40 συνέδεσε πολλά νοσήματα που μάστιζαν τις δυτικές κοινωνίες εκείνης της περιόδου με την έλλειψη των λιπαρών οξέων αυτών. Ο Hugh Sinclair συνέδεσε την ανεπαρκή λήψη των ωμέγα-3 με την αρτηριοσκλήρωση και άλλες παθήσεις σε άρθρο του που δημοσιεύτηκε το 1956, το οποίο θεωρήθηκε τόσο αιρετικό ώστε να του στοιχίσει την έδρα που κατείχε στο πανεπιστήμιο της Οξφόρδης. Τα ευρήματά του επιβεβαιώθηκαν πανηγυρικά γύρω στην δεκαετία του ’70 με δεκαετία του ’80 και σήμερα τα ωμέγα-3 θεωρούνται απαραίτητα για τη σωστή ανάπτυξη και ορθή λειτουργία του οργανισμού. Τα ω-3 λιπαρά οξέα που κυρίως χρειάζεται ο άνθρωπος είναι το σιπενταενοϊκό οξύ (ΕΡΑ) και το εικοσιδυοεξαενοϊκό οξύ (DHA) και το α-λινολεϊκό οξύ (ALA). Λόγω του ότι ο ανθρώπινος οργανισμός δεν μπορεί να συνθέσει τα πολυακόρεστα λιπαρά οξέα, πρέπει να τα προσλαμβάνει μέσω της τροφής. Αυτό συμβαίνει γιατί στον οργανισμό δεν υφίστανται τα απαραίτητα ένζυμικά συστήματα, τα οποία έχουν τη δυνατότητα να εισάγουν διπλό δεσμό πέρα από το 9ο άτομο άνθρακα από το καρβοξυτελικό άκρο του λιπαρού οξέος.

Πηγές Ω-3 λιπαρών οξέων : Πηγές άντλησης ω-3 λιπαρών οξέων αποτελούν τα λιπαρά ψάρια τα οποία παρόλο που περιέχουν αρκετό λίπος, αυτό είναι κυρίως ακόρεστο. Πηγή αποτελούν και τα ιχθυέλαια όπως της ρέγκας, της σαρδέλας, της αντζούγιας, του κολιού, του σολομού, της πέστροφας κ.α. Επίσης τα θαλασσινά, το tofu (τυρί από γάλα σόγιας), ξηροί καρποί όπως τα αμύγδαλα και τα καρύδια και τα αυγά. Επίσης, πηγές ω-3 λιπαρών οξέων μπορούν να αποτελέσουν και μερικά φυτικά έλαια όπως έλαια από καρπούς, από λιναρόσπορο και ελαιοκράμβη. Ακόμη, η λήψη των ω-3 μπορεί να γίνει και μέσω συμπληρωμάτων.

Πίνακας περιεκτικότητας τροφών σε Ω-3 :

Οφέλη :

Τα ω-3 προσφέρουν πολλά ευεργετικά οφέλη στον ανθρώπινο οργανισμό όπως είναι η ενίσχυση του ανοσοποιητικού συστήματος, προστασία των [αγγείο (ανατομία)|αγγείων]] και της καρδιάς, έχουν θετική επίδραση στην ρευματοειδή αρθρίτιδα, σε νεφρικές παθήσεις, στο άσθμα ακόμη και στον καρκίνο. Επίσης, είναι αναγκαία για την σωστή ανάπτυξη του εγκεφάλου καθώς και του μυϊκού και νευρικού συστήματος.

Καρδιακά οφέλη : 

Τα ω-3 έχουν θετική επίδραση στην καρδιά μειώνοντας τα τριγλυκερίδια και την πίεση του αίματος βοηθώντας έτσι στην σταθεροποίηση της αρτηριοσκλήρυνσης, μειώνουν τη συγκόλληση των αιμοπεταλίων και επομένως την προδιάθεση των αγγείων για σχηματισμό θρόμβων, γεγονός που έχει ως αποτέλεσμα την προστασία από τις καρδιαγγειακές παθήσεις και ελαττώνονται οι καρδιακές αρρυθμίες. Επίσης, μειώνονται οι πιθανότητες εμφράγματος και στεφανιαίων νόσων.

Κύηση : 

Τα ω-3 είναι απαραίτητα για τη μελλοντική διανοητική και σωματική ανάπτυξη του εμβρύου. Σύμφωνα με μελέτη που πραγματοποιήθηκε στη Νορβηγία, παιδιά στην ηλικία των 4 ετών έδειξαν σημαντική αύξηση του δείκτη ευφυΐας , στα οποία κατά την κύηση οι μητέρες τους λάμβαναν ω-3 λιπαρά οξέα από την 17η εβδομάδα της κυήσεως έως και 3 μήνες μετά τον τοκετό κατά την διάρκεια της γαλουχίας. Έχει αποδειχθεί ότι γυναίκες που κατανάλωναν μικρή ποσότητα ω-3 λιπαρών οξέων κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης έχουν μεγαλύτερες πιθανότητες για πρόωρο τοκετό και γεννούν λιποβαρή νεογνά. Αντίθετα, η πρόσληψη μεγάλων ποσοτήτων ω-3 με την τροφή προκαλεί επιμήκυνση της διάρκειας της εγκυμοσύνης και γέννηση εμβρύων με μεγάλο σωματικό βάρος. Το φαινόμενο αυτό έχει καταγραφεί σε Εσκιμώους που που καταναλώνουν μεγάλες ποσότητες ψαριών, αλλά και πειραματικά σε μύες στους οποίους επιπλέον παρατηρήθηκε δυστοκία. Χρειάζεται προσοχή όμως όσων αφορά τις εγκύους.Το Αμερικανικό Κολλέγιο μαιευτήρων και γυναικολόγων δεν συνιστά σε εγκύους την κατανάλωση άνω των 340γρ. την εβδομάδα λόγω ανησυχίας υπερβολικών ποσοτήτων υδραργύρου που βρίσκεται στη σάρκα των ψαριών.

Κατάθληψη : 

Η υπεραυξημένη ανατροπή της διατροφικής σχέσης μεταξύ ω-6 και ω-3 επηρεάζει σημαντικά τον εγκέφαλο, επειδή είναι το όργανο με τη μεγαλύτερη περιεκτικότητα σε ω-3 (το 20% του ξηρού βάρους του εγκεφάλου αποτελείται από ω-3 λιπαρά οξέα – κυρίως DHA). Η χορήγηση ω-3 λιπαρών οξέων βελτιώνει σημαντικά τα συμπτώματα της κατάθλιψης, κυρίως σε γυναίκες άνω των 65 ετών.

Ω-3 λιπαρά οξέα στην Ελλάδα : 

Ο μέσος Έλληνας κατά τη δεκαετία του ’60 κατανάλωνε κατά αναλογία ω-3 και ω-6 ένα προς ένα, πράγμα που σήμερα έχει ανατραπεί τελείως και η αναλογία των ω-3 και ω-6 να κοντεύει στο δεκαπέντε προς ένα υπέρ των ω-6, δημιουργώντας έτσι διατροφική ανισορροπία μεταξύ των δυο λιπαρών οξέων.

Συστάσεις πρόσληψης : Οι συνιστώμενες προσλήψεις ω-3 λιπαρών οξέων διαφέρουν από χώρα σε χώρα και κυμαίνονται μεταξύ 0.5 και 2% της συνολικής ημερήσιας ενεργειακής πρόσληψης. Οι συνιστώμενες προσλήψεις για το ALA είναι 1 – 2 γρ. ανά ημέρα ή 0.6 και 1.2 % της προσλαμβανόμενης ενέργειας. Έρευνα που αφορούσε την πρόσληψη διαφορετικών τύπων λίπους στη διατροφή, έδειξε ότι η πραγματική πρόσληψη του ALA μέσω της διατροφής η οποία κυμαίνεται περίπου από 0,6 γρ. ανά ημέρα (Γαλλία και Ελλάδα) έως 2.5 γρ. ανά ημέρα (Ιρλανδία) στους άντρες και από 0.5 γρ. ανά ημέρα (Γαλλία) έως 2.1 γρ. ανά ημέρα (Δανία) στις γυναίκες. Η αύξηση των ω-3 λιπαρών οξέων στον οργανισμό θα μπορούσε να βελτιωθεί με την κατανάλωση λιπαρών ψαριών 1 ή 2 φορές την εβδομάδα ή με την αντικατάσταση, ορισμένες φορές, του ηλιέλαιου με κραμβέλαιο. 

Ω-3 λιπαρά οξέα και καρκίνος : 

Κατά τις τελευταίες δεκαετίες, εκτεταμένες μελέτες έχουν ασχοληθεί με τα θεραπευτικά αποτελέσματα των ωμέγα-3 πολυακόρεστων λιπαρών οξέων (ωμέγα-3 FAS) έναντι διαφορετικών ανθρώπινων ασθενειών, όπως ο καρκίνος. Είναι επίσης γνωστό ότι τα ω-3 λιπαρά οξέα μπορούν να βελτιώσουν την αποτελεσματικότητα και την ανεκτικότητα της χημειοθεραπείας. Ένας μεγάλος αριθμός δημοσιεύσεων υποστηρίζουν την αποτελεσματικότητα των ωμέγα-3 λιπαρών οξέων στη θεραπεία του καρκίνου, κυρίως εάν αυτές χορηγούνται σε συνδυασμό με τις παραδοσιακές θεραπείες. Τα βιολογικά και τα μοριακά χαρακτηριστικά τους, καθώς και η ικανότητα να αλληλεπιδρούν με άλλα θρεπτικά συστατικά, όπως τα ωμέγα-6 και τα αντιοξειδωτικά (Saw 2013), να οδηγήσει στην υπόθεση ότι τα ω-3 μπορούν να αναστείλουν σημαντικά την έναρξη ορισμένων μορφών καρκίνου. Τα ωμέγα-3 ανταγωνίζονται τη δραστηριότητα των ενζύμων που προάγουν το σχηματισμό του καρκίνου. Επιπλέον, τα ωμέγα-3 καθιστούν τα καρκινικά κύτταρα πιο ευαίσθητα στη δράση των ελευθέρων ριζών, ιδίως όταν οι μεμβράνες των κυττάρων του όγκου είναι πλουσιότερες σε ακόρεστα και χαμηλότερες σε κορεσμένα. Τέλος, τα ωμέγα-3 προωθούν την αυτο-καταστροφή των κυττάρων του όγκου, περιορίζοντας έτσι την επέκταση του καρκίνου.

Μελέτες ανά τον κόσμο : 

1. Καρκίνος μαστού : τα δεδομένα που λαμβάνονται από επιδημιολογικές μελέτες, ζωικά μοντέλα και κυτταρική καλλιέργεια προτείνουν ότι τα ω-3 λιπαρά οξέα είναι αποτελεσματικοί αναστολείς του καρκίνου του μαστού. Αρκετοί μηχανισμοί έχουν υποτεθεί για να εξηγήσουν τις αντικαρκινικές ιδιότητες των ω-3. Καταστέλλουν το σχηματισμό προστανοειδών, τα οποία είναι υπεύθυνα για τη φλεγμονώδη απόκριση, την κυτταρική ανάπτυξη, την απόπτωση, την αγγειογένεση και τη μετάσταση.  Σε μια in vivo και in vitro μελέτη παρατήρησαν ότι τα κύτταρα του καρκίνου του μαστού είναι ευαίσθητα σε ένα συνθετικό ω-3 λιπαρό οξύ. Αυτή η ένωση αποδείχθηκε πως δρα ως ανασταλτικός παράγοντας. Επίσης, τα ω-3 μπορόυν να ρυθμίσουν την έκφραση του μικρο-RNA (miR-21). Σε αυτή τη μελέτη, οι συγγραφείς ανέφεραν ότι η ανάπτυξη και ο σχηματισμός μεταστάσεων από τον καρκίνο του μαστού σχετίζεται με αυξημένες συγκεντρώσεις του miR-21. Αυτό επιβεβαιώθηκε σε ποντίκια που τρέφονται με ιχθυέλαιο. (Mandal 2012). Σε αρκετές επιδημιολογικές μελέτες, έχει δειχθεί ότι μια ανεπάρκεια σε ωμέγα-3 αυξάνει την πιθανότητα να αναπτύξουν μεταστάσεις, ενώ μια διατροφή πλούσια σε ωμέγα-3 μπορεί να μειώσει το μέγεθος τους. Οι συγγραφείς κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι αυτή η αντικαρκινική θεραπεία θα μπορούσε να μειώσει τα συμπτώματα απομακρύνοντας τον χρόνο του θανάτου χωρίς περαιτέρω τοξικές παρενέργειες για τον ασθενή.
2. Λευχαιμία : λίγες μελέτες έχουν αναφέρει την ικανότητα των ω-3 στην αναστολή της ανάπτυξης λευχαιμίας. Έχει δειχθεί πως αναστέλλουν τη σύνθεση του DNA και την εξέλιξη του κυτταρικού κύκλου.  Σε ανθρώπινα κύτταρα προμυελοκυτταρικής λευχαιμίας HL60, η θεραπεία με ω-3 είχε αυξημένη απόπτωση και νέκρωση.  Μια άλλη μελέτη επεκτείνει την αποτελεσματικότητα ενός παραγώγου ω-3, την Δ12-προσταγλανδίνη J3, σε χρόνια μυελογενή λευχαιμία. Σε ποντικούς, η ένωση αυτή ήταν σε θέση να σκοτώσει επιλεκτικά τα καρκινικά βλαστικά κύτταρα που υπάρχουν στον σπλήνα και μυελό των οστών. Κάθε ποντικός εγχύθηκε με 600 ng / ημέρα του Δ12-προσταγλανδίνης J3 για μια εβδομάδα, ενώ τα κύτταρα παρατηρήθηκαν για απόπτωση. Αυτό έδειξε πως η θεραπεία εξάληψε εντελώς όλα τα καρκινικά βλαστικά κύτταρα.
3. Καρκίνος στομάχου : στις ΗΠΑ, το 2014, 22.220 νέες περιπτώσεις και αναμένονταν 10.990 θάνατοι που οφείλονται σε καρκίνου του στομάχου. Είναι η τέταρτη πιο κοινή μορφή καρκίνου σε όλο τον κόσμο με ένα σπάνιο ποσοστό επιβίωσης. Τα ω-3 έχουν δοκιμαστεί σε γαστρικά καρκινικά κύτταρα και δείχνουν την ικανότητα να αναστέλλουν τον πολλαπλασιασμό τους. Στις περισσότερες εργασίες που δημοσιεύθηκαν για το θέμα αυτό, οι αντιπολλαπλασιαστικές επιδράσεις των ωμέγα-3 φαίνεται ασκούνται μέσω της ενεργοποίησης της απόπτωσης. Από την άποψη αυτή, οι Sheng και οι συνεργάτες (2014) ανέφεραν ότι σε ένα ανθρώπινο γαστρικό καρκίνο, η απόπτωση των EPA και DHA που επάγεται με ενεργοποίηση του ADORA1, ένα υπότυπο του υποδοχέα αδενοσίνης, εμπλέκονται λειτουργικά σε κυτταρικό θάνατο. Τα καρκινικά κύτταρα χαρακτηρίζονται γενικά από την αύξηση της κατανάλωσης γλυκόζης. Η γλυκόζη μετατρέπεται σε γαλακτικό οξύ υπό την απουσία οξυγόνου. Η απομείωση του μεταβολισμού των καρκινικών κυττάρων μπορεί να αντιπροσωπεύει μια στρατηγική για την αναστολή τους. Τέλος, στον άνθρωπο, τα ωμέγα-3 συμπληρώματα μπορεί να βοηθήσουν να ανακτήσει μια καλή κατάσταση της υγείας του μετά από χειρουργική επέμβαση. Έχουμε μια μελέτη που διεξήχθη από την ομάδα González, όπου ασθενείς με GC υποβλήθηκαν σε γαστρεκτομή, ανάρρωσαν γρηγορότερα όταν η δίαιτα περιελάμβανε συμπληρώματα εμπλουτισμένα σε ωμέγα-3.
4. Γαστρεντερικός καρκίνος σε ασθενείς πριν και μετά την επέμβαση : Οι ασθενείς με καρκίνο του γαστρεντερικού έχουν πάντα σοβαρό υποσιτισμό και συνδέονται με καταστολή της ανοσολογικής λειτουργίας προεγχειρητικά, η οποία μπορεί να επιδεινωθεί από τη λειτουργία και το τραύμα, αυξάνοντας έτσι σημαντικά τον κίνδυνο των μετεγχειρητικών επιπλοκών όπως είναι η κακή επούλωση των πληγών, η μόλυνση και η παρατεταμένη παραμονή στο νοσοκομείο. Σε μια τυχαιοποιημένη, διπλή-τυφλή, και ελεγχόμενη κλινική μελέτη,  οι Torrinhas et al χρησιμοποίησαν παρεντερική έγχυση απομονωμένου ιχθυελαίου ως φαρμακολογικό παράγοντα ανοσοενισχυτικό για την προεγχειρητική θεραπεία των ασθενών με καρκίνο του γαστρεντερικού. Οι Nakamura et al διαπίστωσαν επίσης ότι η στοματική χορήγηση των ωμέγα-3 λιπαρών οξέων για 5 ημέρες πριν από τη χειρουργική επέμβαση μπορεί να βελτιώσει όχι μόνο την προεγχειρητική διατροφική κατάσταση, αλλά και πριν ή μετεγχειρητική φλεγμονώδεις και ανοσολογικές αποκρίσεις σε ασθενείς που έχουν καρκίνο. Οι  Τσέκος et al έδειξαν μεγαλύτερο όφελος, συμπεριλαμβανομένου χαμηλότερο ποσοστό θνησιμότητας που βρέθηκε σε χειρουργικούς ασθενείς που λαμβάνουν ιχθυέλαιο. Οι Caglayan et al βρήκαν ότι στους ασθενείς με ορθοκολικό καρκίνο οι οποίοι είχαν τη διατροφή στην προεγχειρητική περίοδο 7 ημερών, εκτός από την πρότυπη εντερική διατροφική ομάδα, υπήρχαν σημαντικά αυξανόμενη διείσδυση του CD56 (+) κύτταρων στο βλεννογόνου τμήμα του ιστού του όγκου εντός των CD4 (+) και CD8 (+) κυτταρικών πληθυσμών. Όταν συγκρίθηκαν οι διαφορετικές τιμές μετά τη διατροφή, υπήρχε μια σημαντική αύξηση των CD8 (+) κυττάρων στην ομάδα ανοσοδιεγερτικού. Ο Jiang και οι συνεργάτες του τυχαιοποιήσαν 206 ασθενείς με γαστρεντερικό καρκίνο και αντιληπτή ανάγκη για μετεγχειρητική διατροφή σε μια διπλή-τυφλή μελέτη με λήψηε ενδοφλέφιων εγχύσεων σογιελαιου (1-2 g ανά kg σωματικού βάρους ανά ημέρα) ή σογιελαίου συν γαλάκτωμα ψαριού (1.0 και 0.2 g ανά kg σωματικού βάρους ανά ημέρα) για 7 ημέρες μετά την επέμβαση. Η ομάδα που λαμβάνει το ιχθυέλαιο είχε σημαντικά μειωμένο χρόνο νοσηλείας και σύνδρομο συστημικής φλεγμονώδους απόκρισης, αλλά δεν βρέθηκε σημαντική διαφορά στη συχνότητα των μολυσματικών επιπλοκών. Ο  Marano και οι συνάδελφοι του συμπεριέλαβαν 109 ασθενείς με γαστρικό καρκίνους (είτε ορθοκολικό καρκίνωμα ή γαστρικό καρκίνωμα) σε μια μελλοντικά τυχαιοποιημένη μελέτη με λήψη πρώιμης μετεγχειρητικής εντερικής θρεπτικής υποστήριξης (συμπληρωμένο με αργινίνη, ωμέγα-3 λιπαρά οξέα και ριβονουκλεϊκό οξύ [RNA]). Αξιολογήθηκαν η μετεγχειρητική λοίμωξη, η αναστόμωση, το ποσοστό διαρροής  και η διάρκεια της νοσηλείας.  Φάνηκε πως η πρόωρη μετεγχειρητική εντερική θρεπτική υποστήριξη βελτιώνει σημαντικά τα κλινικά και ανοσολογικά αποτελέσματα σε ασθενείς με γαστρικό καρκίνο που υποβάλλονται σε γαστρεκτομή. Παρόμοια αποτελέσματα αναφέρθηκαν επίσης σε μια μετα-ανάλυση, η οποία κατέληξε στο συμπέρασμα ότι η ενδοφλέβια με ιχθυέλαιο ήταν πιθανό να μειώσει λοιμώξεις, τη διάρκεια της παραμονής στο νοσοκομείο και τη  δυσλειτουργία του ήπατος, αλλά δεν παρατηρήθηκε καμία σημαντική αλλαγή στη θνησιμότητα και στο μετεγχειρητικό ιατρικό κόστος σε ασθενείς μετά από χειρουργική επέμβαση. Συμπεράσματα : προστατευτικές επιδράσεις των ω-3 στο ήπαρ : Οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι η αύξηση της αμινοτρανσφεράσης της αλανίνης (ALT) και ασπαρτικής αμινοτρανσφεράσης (AST) ήταν σε μικρότερο βαθμό στην ομάδα παρέμβασης και έμεινε εντός των φυσιολογικών ορίων, παρόλο που αυξήθηκαν στους περισσότερους ασθενείς μετά από χειρουργική επέμβαση. Αυτό έδειξε ότι ω-3 γαλακτώματα των ψαριών μπορεί να ανακουφίσουν την ηπατική βλάβη που προκύπτει από γαστρική χειρουργική επέμβαση καρκίνου, η οποία μπορεί να αποδοθεί στο ρόλο των ω-3 λιπαρών οξέων στην αύξηση της ηπατικής αιμάτωση, μειώνοντας την εντερική βακτηριακή μετακίνηση. μειώνοντας την απελευθέρωση της προσταγλανδίνης Ε2 (PGE2), του λευκοτριενίου Β4 (LTB4) και του παράγοντα ενεργοποίησης αιμοπεταλίων που αναστέλλουν την έκφραση του mRNA της L-1β, IL-2 και ΤΝΡ-α, εμποδίζοντας έτσι την υπερβολική φλεγμονώδη αντίδραση για την προστασία της λειτουργίας των ζωτικών οργάνων. Αρνητικές συνέπειες : Από την άλλη πλευρά, ορισμένες μελέτες δεν πήραν θετικά αποτελέσματα κατά τη χορήγηση των ω-3. Στη μελέτη Sorensen, το ω-3 εμπλουτισμένο στοματικό διατροφικό συμπλήρωμα δεν μετέβαλε τις μετεγχειρητικές επιπλοκές (μολυσματικές και / ή μη-μολυσματικές), το μήκος της παραμονής στο νοσοκομείο, την ανάγκη για εντατική φροντίδα, την απώλεια αίματος κατά τη διάρκεια χειρουργικής επέμβασης ή επανεισδοχής, τα ποσοστά σε ασθενείς που υποβάλλονται σε χειρουργική επέμβαση για τον καρκίνο του παχέος εντέρου. Bρήκαν ακόμη και ένα χαμηλότερο επίπεδο αιμοσφαιρίνης στον ορό μετά από χειρουργική επέμβαση σε ασθενείς που έλαβαν συμπλήρωση 7 ημερών με 3 g EPA συν DHA ημερησίως. Ευτυχώς, αυτή η μείωση της συγκέντρωσης της αιμοσφαιρίνης δεν συσχετίστηκε με την απώλεια αίματος ή ανάγκη για μετάγγιση αίματος. Το ω-3 PUFA αναστέλλουν τη συσσώρευση των αιμοπεταλίων και  μειώνουν τα επίπεδα της αιμοσφαιρίνης που μπορεί να αυξήσουν τον κίνδυνο αιμορραγίας. Αλλά, ο Harris κατέληξε στο συμπέρασμα ότι τα οφέλη των ω-3 πολυακόρεστων λιπαρών οξέων αντισταθμίζουν το θεωρητικό κίνδυνο αυξημένης αιμορραγίας. Ομοίως, ο Sultan ​​και οι συνεργάτες του βρήκαν μια αύξηση στις συγκεντρώσεις στο πλάσμα των ω-3 πολυακόρεστων λιπαρών οξέων σε αυτούς τους ασθενείς που έλαβαν ω-3 πολυακόρεστα λιπαρά οξέα που περιέχουν εντερική διατροφική ενίσχυση του ανοσοποιητικού για 7 ημέρες πριν ή μετά τη λειτουργία για τον καρκίνο, αλλά δεν παρουσίασε διαφορές στο συνολικό αριθμό των μολυσματικών επιπλοκών, τη διαμονή στη μονάδα εντατικής θεραπείας, τη νοσηλεία ή τη θνησιμότητα. Έτσι, παρά την αύξηση στις συγκεντρώσεις των ω-3 πολυακόρεστων λιπαρών οξέων του πλάσματος, δε βρέθηκε καμία επίδραση στην κλινική έκβαση. Συμπερασματικά, μόνο λίγες μελέτες έχουν εξετάσει το ενδεχόμενο του θεραπευτικού όφελους των ω-3 λιπαρών οξέων σε ασθενείς με καρκίνο του γαστρεντερικού μετά από χειρουργική επέμβαση. Ωστόσο, τα στοιχεία είναι ενθαρρυντικά και οι περισσότερες κλινικές μελέτες γίνονται προκειμένου να διευκρινιστούν αυτά τα θεραπευτικά αποτελέσματα.

Συμπερασματικά : Ο καρκίνος είναι μία ασθένεια που θερίζει στις μέρες μας. Γίνονται συνέχεια μελέτες για την καλύτερη αντυμετώπισή του και την πρόληψη. Εδώ λοιπόν βλέπουμε πως ο θετικός ή ο αρνητικός ρόλος των ω-3 λιπαρών οξέων δεν έχει εξακριβωθεί με τις παραπάνω μελέτες. Οριμένες υποστηρίζουν πως η κατανάλωση τους βοηθάει τόσο στην πρόληψη όσο και στην μετέπειτα πορεία του ασθενή, ενώ άλλες μας λένε πως δεν υπάρχει καμία συσχέτιση μεταξύ των ω-3 και την έκβασης της ασθένειας. Το μόνο που μπορούμε να πούμε είναι πως μία σωστή διατροφή, συμπεριλαμβανομένου και των ω-3 λιπαρών οξέων μπορεί να βοηθήσει και να προστατέψει κατά κάποιο τρόπο ή και να καθυστερήση την εμφάνιση και την έκβαση του καρκίνου.