Η πέψη στο στόμαχο

Η ΠΕΨΗ ΣΤΟ ΣΤΟΜΑΧΟ

Η τροφή προωθείται και αναμιγνύεται µε τις γαστρικές εκκρίσεις με κυµατοειδείς κινήσεις από το θόλο προς το σώμα του στομάχου και μετά προς το άντρο και τον πυλωρό. Καθηµερινά παράγονται ‎2000-2500 ml γαστρικού χυμού. Οι εκκρίσεις του στομάχου περιέχουν υδροχλωρικό οξύ (παράγεται από τα τοιχωματικά κύτταρα του θόλου και του σώµατος), μια πρωτεάση, γαστρική λιπάση, βλέννη, ενδογενή παράγοντα (γλυκοπρωτείνη η οποία βοηθά στην απορρόφηση της βιταμίνης Β12 από τον ειλεό) και την ορμόνη γαστρίνη.

Η πρωτεάση είναι η πεψίνη, η οποία παράγεται επίσης στο θόλο και το σώμα του στομάχου. Αρχικά παράγεται σε ανενεργή µορφή το πεψινογόνο το οποίο μετατρέπεται σε ενεργή πεψίνη µε τη δράση του υδροχλωρικού οξέος. Η πεψίνη είναι ενεργή μόνο στο όξινο περιβάλλον του στοµάχου. Ο ρόλος της είναι να μεταβάλλει το σχήµα και το μέγεθος ορισμένων πρωτεϊνών της τροφής. Ο στόµαχος εκκρίνει μια οξεάντοχη λιπάση από τα κύρια κύτταρά του, η οποία αν και είναι λιγότερο ενεργή από την παγκρεατική λιπάση, συµβάλλει στη δημιουργία των τριγλυκεριδίων. Συγκεκριµένα είναι εξειδικευμένη στη δηµιουργία τριγλυκεριδίων, από αλυσίδες µέσου και μικρού μεγέθους λιπαρών οξέων, τα οποία περιέχονται ωστόσο σε µικρές ποσότητες στην τροφή. Οι λιπάσες που παράγονται στο ανώτερο πεπτικό μπορεί να έχουν κάποιο ρόλο στη διατροφή των νεογνών που λαμβάνουν την τροφή τους σε υγρή μορφή, αλλά σε περίπτωση παγκρεατικής ανεπάρκειας δεν επαρκούν, µε αποτέλεσμα το σύνδρομο δυσαπορρόφησης των λιπιδίων (Keller and Layer, 2005).

Με την πέψη στο στόμαχο το µεγαλύτερο ποσοστό της τροφής μετατρέπεται σε ημίρρευστη µάζα (περιέχει νερό περίπου 50%). Οι εκκρίσεις του στομάχου βοηθούν ακόμα στην απορρόφηση της βιταμίνης Β12, ανόργανων στοιχείων, σιδήρου και ψευδαργύρου (Soybel, 2005). Με την πρόσληψη της τροφής προσλαµβάνεται και μεγάλος αριθµός µικροοργανισμών. Το όξινο περιβάλλον του στομάχου είναι ισχυρό, µε ρΗ από 1,0-4,0. Η δράση των πρωτεολυτικών ενζύμων και του υδροχλωρικού οξέος του στομάχου ελαττώνει κατά πολύ τον αριθμό των εισερχοµένων μικροβίων. Ορισμένες φορές µικρόβια διαφεύγουν και εισέρχονται στο έντερο, ιδίως όταν προσληφθούν σε μεγάλο αριθμό. Παράγοντες κινδύνου για ανάπτυξη των µικροβίων στο έντερο είναι η αχλωρυδρία, η γαστρεκτομή, η κακή διατροφή και τα φάρμακα που αναστέλλουν την παραγωγή υδροχλωρικού οξέος. Ο στόμαχος αναµιγνύει συνεχώς την τροφή και στέλνει ανά διαστήµατα µικρές ποσότητες στο λεπτό έντερο. Η ποσότητα που σε κάθε σύσπαση αποµακρύνεται από τον πυλωρό διαφέρει ανάλογα με τον όγκο και το είδος της τροφής, αλλά δεν είναι µεγαλύτερη από µερικά ml.

Υδαρή γεύματα χρειάζονται περίπου 1-2 ώρες για να απομακρυνθούν, ενώ στερεά γεύματα περίπου 3-4 ώρες. Γρηγορότερα απομακρύνονται οι υδατάνθρακες, ακολουθούν οι πρωτεΐνες, τα λιπίδια και οι διαιτητικές ίνες. Στα µικτά γεύματα η κένωση του στομάχου εξαρτάται από το συνολικό όγκο και τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της προσληφθείσας τροφής. Τα υγρά αποµακρύνονται γρηγορότερα από τα στερεά, και τα µικρότερα κοµµατια γρηγορότερα από τα μεγαλύτερα. Τα στοιχεία αυτά είναι σηµαντικά όταν αντιμετωπίζουµε ασθενείς με ναυτία, έµετο, διαβητική γαστροπάρεση η ατελή ειλεό, ασθενείς χειρουργημένους ή υποσιτιζόμενους. Ο κατώτερος οισοφαγικός σφιγκτήρας εµποδίζει την παλινδρόµηση του γαστρικού περιεχομένου στον οισοφάγο και ο πυλωρικός σφιγκτήρας ρυθµίζει την έξοδο του γαστρικού περιεχοµένου και εμποδίζει την παλινδρόµηση του περιεχομένου του δωδεκαδακτύλου στο στόμαχο. Η δράση των σφιγκτήρων αυτών επηρεάζεται από συναισθηµατικούς παράγοντες, από την τροφή και από διάφορες ουσίες-ρυθμιστές του γαστρεντερικού συστήµατος. Ορισμένα τρόφιμα και ποτά ελαττώνουν την πίεση του κατώτερου οισοφαγικού σφιγκτήρα προκαλώντας έτσι γαοτροοισοφαγική παλινδρόµηση. Η παρουσία τροφής στο έντερο και διάφορες ορμόνες ρυθµίζουν παλίνδροµα την επιβράδυνση της γαστρικής κένωσης.