Διατροφικές Διαταραχές
ΔΙΑΤΡΟΦΙΚΕΣ ΔΙΑΤΑΡΑΧΕΣ
Οι διατροφικές διαταραχές χαρακτηρίζονται από υπερβολική ανησυχία για το σχήμα και το βάρος του σώματος, που οδηγεί σε βλαβερές συμπεριφορές ελέγχου του βάρους με αποτέλεσμα να επιδεινώνει τη σωματική υγεία και τον ψυχοκοινωνικό τρόπο λειτουργίας. Ο διαχωρισμός ανάμεσα στις διατροφικές διαταραχές είναι δύσκολος . Ο ανορεξικός ασθενής δεν είναι το ίδιο με κάποιον παχύσαρκο που πάσχει από αδηφαγική διαταραχή. Όλοι οι πάσχοντες βιώνουν αρνητικά συναισθήματα όπως να νοιώθουν χοντροί και όλοι δίνουν αξία στον περιορισμό της τροφής ακόμα και αν δεν καταφέρουν να ακολουθήσουν τους δικούς τους αυστηρούς κανόνες. Διατροφική διαταραχή παρουσιάζεται σε κάποιον που χρησιμοποιεί τη δίαιτα για προβλήματα που συνδέονται με την προσωπικότητα και το ιστορικό του, τα οποία προσπαθεί να αντιμετωπίσει μέσω του φαγητού.
Νευρική ανορεξία
Τα άτομα αυτά έχουν αυξημένο φόβο για την αύξηση βάρους , επίμονη μείωση της ενεργειακής πρόσληψης που οδηγεί σε σημαντικά χαμηλό βάρος, , διαστρεβλωμένη εικόνα σώματος, προσπαθούν να χάσουν βάρος με διάφορους τρόπους όπως αποφυγή φαγητού, αυτοπροκαλούμενος εμετός, υπεργυμναστική, κατάχρηση καθαρτικών, και οι απόψεις τους σχετικά με 
το βάρος και το σχήμα του σώματος δεν είναι φυσιολογικές. Μπορούμε να αναγνωρίσουμε την ανορεξία εάν παρατηρήσουμε τα άτομα αυτά να έχουν σημαντική απώλεια βάρους, διακοπή ή καθυστέρηση της περιόδου, ανησυχία για την εικόνα του σώματος, έντονο φόβο για την απόκτηση βάρους, κάνουν κριτική για το βάρος και το σώμα άλλων, ακολουθούν ανθυγιεινές δίαιτες ή επιθυμούν να γίνουν χορτοφάγοι, κάνουν φασαρία αν υπάρχει λίπος στο φαγητό, λένε ότι έχουν φάει κάπου αλλού, συνεχίζουν τη δίαιτα ακόμα κι όταν ο στόχος έχει επιτευχθεί, κάνουν υπερβολική άσκηση, απομονώνονται κοινωνικά και φορούν φαρδιά ρούχα. Χαρακτηριστικά γνωρίσματα αυτών των ατόμων είναι η χαμηλή αυτοεκτίμηση, η τελειομανία, οι ψυχαναγκαστικές συμπεριφορές, οι εμμονές, δίνουν σημασία στη λεπτομέρεια, είναι υπερδραστήριοι ευερέθιστοι και οξύθυμοι, συχνά απομονώνονται, δεν αναζητούν βοήθεια, έχουν αδυναμία συγκέντρωσης, κακή μνήμη, προβλήματα σκέψης ή αφηρημάδα, αϋπνία και κακή ποιότητα ύπνου, ο όγκος του εγκεφάλου τους μειώνεται και έχουν διαταραχές άγχους και κατάθλιψης. Οι διατροφικές τους συνήθειες είναι η υπερβολικά αργή κατανάλωση φαγητού, ο κατακερματισμός της τροφής σε πολύ μικρά κομμάτια, οι ασυνήθιστοι συνδυασμοί τροφίμων, η υπερβολική χρήση μπαχαρικών, ξυδιού, λεμονιού, η υπερβολική κατανάλωση αναψυκτικών και καφέ, η αποφυγή συγκεκριμένων τροφίμων και η επιλογή «ασφαλών» τροφίμων, η μικρή ποικιλία τροφίμων, η πολύ χαμηλή ή υπερβολική κατανάλωση υγρών, και το κρύψιμο της τροφής που δεν έχει καταναλωθεί. Από τη νευρική ανορεξία μπορούν να προκληθούν βραδυκαρδία, αρρυθμίες, υπόταση, αφυδάτωση, οστεοπόρωση ήκατάγματα, οδοντική διάβρωση, καθυστερημένη γαστρική κένωση, δυσκοιλιότητα, φουσκώματα, αυξημένη χοληστερόλη και χαμηλή ανοσοποιητική λειτουργία.
Πρώτες παρεμβάσεις στη νευρική ανορεξία
Ιατρος, Ψυχολόγος, Ψυχίατρος, Διαιτολόγος, Οικογένεια, Οικογενειακός σύμβουλος
Νευρική βουλιμία
Τα άτομα αυτά κάνουν επεισόδια υπερφαγίας δηλαδή καταναλώνουν σε σύντομο χρονικό διάστημα ποσότητα φαγητού αντικειμενικά μεγαλύτερη από αυτή που θα έτρωγαν οι περισσότεροι άνθρωποι σε παρόμοιο χρονικό διάστημα και υπό τις ίδιες συνθήκες. Κατά τη διάρκεια του επεισοδίου έχουν απώλεια ελέγχου με συνέπεια να ακολουθούν ακατάλληλες αντισταθμιστικές συμπεριφορές (εμετός, καθαρτικά, διουρητικά, κλύσμα, φάρμακα, ασιτία, υπεργυμναστική). Τα ανωτέρω συμβαίνουν κατά μέσο όρο τουλάχιστον 1 φορά την εβδομάδα για 3 μήνες. Η αυτοεκτίμηση αυτών των ατόμων εξαρτάται 
από το σχήμα του σώματος και το βάρος. Μπορούμε να αναγνωρίσουμε την νευρική βουλιμία όταν παρατηρούμε στα άτομα αυτά διακυμάνσεις στο βάρος τους, να κρύβουν ή να εξαφανίζουν το φαγητό, να έχουν άγχος να φύγουν οι άνθρωποι από την κουζίνα, να φεύγουν από το τραπέζι μετά τα γεύματα για να πάνε στην τουαλέτα, να περνάνε πολύ ώρα στην τουαλέτα χρησιμοποιώντας θορύβους νερού, ραδιόφωνο και αποσμητικά, να έχουν συσκευασίες καθαρτικών ή διουρητικών, ενώ συχνά έχουν κατάθλιψη, θυμό, άγχος και ευερεθιστότητα. Από την νευρική βουλιμία μπορούν να προκληθούν οδοντική διάβρωση, στοματικά έλκη ή πληγές, πνιγμός από κατάποση αντικειμένων, οισοφαγίτιδα, διάτρηση οισοφάγου, καρκίνος οισοφάγου, γαστρορραγία, έλκος στομάχου, δυσκοιλιότητα ή διάρροια, απόφραξη εντέρου, καρδιακές αρρυθμίες, υπόταση ή υπέρταση, έμφραγμα, εγκεφαλικό, αφυδάτωση, κατακράτηση υγρών, ζαλάδες, κούραση, οστεοπόρωση, διαταραχές θυροειδούς, διαταραχές εμμηνορρυσίας ή υπογονιμότητα, κατάθλιψη, χαμηλή αυτοεκτίμηση, προβλήματα μνήμης, αδυναμία συγκέντρωσης, οξυθυμία, έλλειψη απαραίτητων βιταμινών, ανισορροπία γλυκόζης, ινσουλινοαντίσταση και νευροχημική ανισορροπία καταστρέφοντας το σύστημα κορεσμού.
Αδηφαγική Διαταραχή
Τα άτομα αυτά κάνουν συχνά επεισόδια κατανάλωσης μεγάλης ποσότητας τροφής, έχοντας απώλεια ελέγχου. Τρώνε πιο γρήγορα από το συνηθησμένο μέχρι να νοιώσουν σκασμένα, τρώνε χωρίς να πεινάνε, κρυφά, νοιώθουν ενοχές ή άγχος μετά το υπερφαγικό επεισόδιο και επίσης νιώθουν σαν μια ξένη δύναμη να τα σπρώχνει να φάνε. Τα υπερφαγικά επεισόδια συμβαίνουν τουλάχιστον 1 φορά την εβδομάδα και για τουλάχιστον 3 μήνες και δεν συνοδεύονται από μεθόδους 
εκκαθάρισης. Χαρακτηριστικά αυτών των ατόμων είναι οτι καταναλώνουν αυξημένη τροφή ενώ δεν πεινάνε σε πολύ σύντομο χρονικό διάστημα,δεν μπορούν να σταματήσουν αν δεν τελειώσει το φαγητό, συνεχώς τσιμπολογούν, κλέβουν ή κρύβουν την τροφή, έχουν αίσθημα ντροπής, αύξηση βάρους, αυξημένη ανησυχία για το βάρος, χαμηλή αυτοπεποίθηση, αναζητούν φαγητό στις δύσκολες στιγμές, το φαγητό το έχουν ως επιβράβευση ή τιμωρία και απομονώνονται. Οι επιπτώσεις στην υγεία αυτών των ατόμων πολλές όπως παχυσαρκία, ινσουλινοαντίσταση, σακχαρώδης διαβήτης τύπου 2, μεταβολικό σύνδρομο, καρδιοπάθειες, υπερλιπιδαιμία, υπέρταση, κατακράτηση υγρών, διαταραχές περιόδου, γαστρίτιδα, γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση, δυσκοιλιότητα, σύνδρομο ευερέθιστου εντέρου, δυσβίωση εντέρου, μη λειτουργία συστήματος πείνας-κορεσμού, ακατάσχετη πείνα, αντιδραστική υπογλυκαιμία, εξάρτηση από τροφές, εξάντληση των επινεφριδίων, δυσκολία διαχείρισης του στρες, κούραση, διανοητική σύγχυση, ψυχολογικά προβλήματα, χαμηλή αυτοεκτίμηση, κατάθλιψη, οξυθυμία και εναλλαγές διάθεσης.
Σύνδρομο Νυχτερινής Υπερφαγίας
Αυτή η διαταραχή παρατηρείτε συχνότερα σε υπέρβαρα άτομα, όπου περισσότερες από τις μισές θερμίδες της ημέρας καταναλώνονται στη χρονική περίοδο που ακολουθεί το βραδινό γεύμα. Άλλα χαρακτηριστικά της διαταραχής 
περιλαμβάνουν υπερφαγία με προτίμηση σε φαγητά πλούσια σε λιπαρά και ζάχαρη, δυσκολία στο να κοιμηθούν ή αϋπνία, ανησυχία και χαμηλή διάθεση τη νύχτα, ανορεξία το πρωί και παράλειψη πρωινού, δυνατή επιθυμία κατανάλωσης φαγητού μεταξύ βραδινού και ύπνου, αίσθηση ότι πρέπει να φάνε για να κοιμηθούν, η διάθεση χειροτερεύει προς το απόγευμα ενώ έχουν μεγάλο άγχος. Η διαταραχή εμφανίζεται για τουλάχιστον 3 μήνες και δεν σχετίζεται με κατάχρηση ουσιών, ιατρική πάθηση, φαρμακευτική αγωγή ή ψυχιατρική ασθένεια.
Ορθορεξία
Τα άτομα αυτά έχουν εμμονή στο να καταναλώνουν βιολογικά και υγιεινά τρόφιμα αποκλείοντας τροφές με συντηρητικά, πολλά λιπαρά ή υδατάνθρακες, τυποποιημένες ή επεξεργασμένες τροφές και φαγητά που έχουν μαγειρευτεί με ανθυγιεινό τρόπο. Έχουν υπερβολική αντίδραση σε περίπτωση παράβασης ενός κανόνα ενώ είναι προσωπικότητες παρόμοιες με ανορεξία (τελειομανία, φόβοι, ωρίμανσης, ασκητισμός) και συχνά έχουν ιστορικό ανορεξίας. Στα άτομα αυτά συχνά παρατηρούμε μεγάλη έλλειψη θρεπτικών συστατικών και υποσιτισμό.
ΠΑΧΥΣΑΡΚΙΑ
Η σημερινή κοινωνία προσδιορίζεται ως παχυσαρκογόνος. Ο τρόπος ζωής έχει αλλάξει, όπως και η αφθονία του φαγητού, ο τρόπος που παρέχεται, παρουσιάζεται και τρώγεται. Αυτές οι αλλαγές ασκούν μεγάλες πιέσεις για υπέρμετρη κατανάλωση και μειωμένη άσκηση στην καθημερινότητα που οδηγούν στην αποθήκευση λίπους. Η παχυσαρκία είναι πολύ-παραγοντικής αιτιολογίας νόσος. Πολλές φορές μπορεί να είναι το αποτέλεσμα κάποιας ορμονικής διαταραχής ή 
υποκείμενου νοσήματος. Για αυτό πάντα θα πρέπει να γίνεται έλεγχος για τυχόν παθολογικά συμπτώματα και σημεία με λήψη αναλυτικού ατομικού και οικογενειακού ιστορικού και με πλήρη κλινικό και εργαστηριακό έλεγχο. Κάποια από τα παθολογικά αίτια μπορεί να είναι υπερινσουλιναιμία – ινσουλινοαντοχή, σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών, υποθυρεοειδισμός, σύνδρομο Cushing, stress, εμμηνόπαυση, υπογοναδισμός, ανεπάρκεια αυξητικής ορμόνης, ψευδοϋποπαραθυρεοειδισμός, εποχιακή συναισθηματική διαταραχή και διαταραχή εντερικής χλωρίδας. Η απώλεια βάρους είναι δύσκολη. Υπάρχουν πολλές λύσεις αλλά λίγες επιτυχημένες. Η γνωσιακή- συμπεριφοριστική θεραπεία δείχνει να έχει τα καλύτερα αποτελέσματα, αλλά με χαμηλότερα ποσοστά επιτυχίας στη διατήρηση του χαμηλού βάρους 18 μήνες μετά τη λήξη της θεραπείας. Έρευνες έχουν δείξει ότι άτομα που έχασαν βάρος και το διατήρησαν για τουλάχιστον πέντε χρόνια είχαν ως κοινό τις εξής δραστηριότητες : σχεδιασμό, άσκηση, διαχείριση των προβλημάτων, έμφαση στις μικρές αλλαγές αλλά με συγκεκριμένους στόχους, κανένα συγκεκριμένο βάρος ως στόχο και καθιέρωση πρωινού γεύματος.
ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΔΙΑΤΡΟΦΙΚΩΝ ΔΙΑΤΑΡΑΧΩΝ
Νευρική ανορεξία
Οι ασθενείς με νευρική ανορεξία δεν είναι απλά κάποια άτομα που χρειάζονται να πάρουν βάρος. Η χρόνια ασιτία, που μπορεί να περιλαμβάνει την μακροχρόνια αποφυγή συγκεκριμένων ομάδων τροφών, μπορεί να έχει ως αποτέλεσμα την έλλειψη βασικών θρεπτικών συστατικών που επηρεάζει τις ικανότητες του ατόμου. Οι θερμιδικές ανάγκες των ατόμων με ανορεξία δεν είναι οι ίδιες με των ατόμων φυσιολογικού βάρους καθώς απαιτείται ενέργεια τόσο για την αναδόμηση των ιστών όσο και για τις καθημερινές ανάγκες. Γι’ αυτό χρειάζονται πολύ περισσότερες θερμίδες σε σχέση με ένα φυσιολογικό άτομο που παίρνει βάρος. Οι κύριοι στόχοι της επανασίτισης είναι:
- Ανακούφιση από τις ιατρικές επιπλοκές
- Αποκατάσταση και σταθεροποίηση του βάρους σε ένα υγιές επίπεδο
- Ανάπτυξη διατροφικών συνηθειών που είναι φυσιολογικές όσον αφορά το περιεχόμενο, τον τρόπο και το χρόνο σίτισης.
- Γνώση της ισορροπημένης διατροφής
- Βελτίωση της αυτοπεποίθησης και της ασφάλειας σε σχέση με τη διατροφή σε διάφορες ειδικές καταστάσεις.
- Ανάλυση και διόρθωση των κυριότερων διαστρεβλωμένων πεποιθήσεων σε σχέση με το βάρος, το αδυνάτισμα, τον φόβο πάχυνσης κ.α.
- Μείωση των ψυχαναγκαστικών συμπεριφορών, όπως η υπεργυμναστική και η εκκαθάριση.
Η διόρθωση της σύστασης του σώματος είναι ξεκάθαρα ο απόλυτος στόχος της διατροφικής θεραπείας, αλλά μπορεί να συμβεί μόνο εάν υπάρχει επαρκής κυτταρική λειτουργία. Έτσι το πρώτο βήμα είναι να επιδιορθωθούν οι μηχανισμοί, ενώ σαν δεύτερη σκέψη στο αρχικό μέρος της θεραπείας είναι να αναδομηθούν οι ιστοί.
Νευρική βουλιμία
Στόχος της θεραπείας στην νευρική βουλιμία είναι η σταθεροποίηση της διατροφικής συμπεριφοράς και η διακοπή των ανθυγιεινών αντισταθμιστικών συμπεριφορών όπως η εκκαθάριση, η αποφυγή γευμάτων ή η προσπάθεια ελέγχου πείνας μέσω κατανάλωσης αναψυκτικών ή καφέ. Ο θεραπευτής των διατροφικών διαταραχών θα βοηθήσει στην αλλαγή των συμπεριφορών του ατόμου απέναντι στο φαγητό και το βάρος. Το άτομο που έχει αναρρώσει είναι σχεδόν σίγουρο ότι δεν θα κάνει πλέον δίαιτες απώλειας βάρους. Ο πρώτος στόχος στη θεραπεία είναι να πειστεί το άτομο να σταματήσει την προσπάθεια απώλειας βάρους και να ξεκινήσει ένα πρόγραμμα τακτικών γευμάτων, ιδανικά καταναλώνοντας τρόφιμα πλούσια σε θρεπτικά συστατικά. Πολλοί βουλιμικοί φοβούνται ότι με το που αρχίσουν να τρώνε δεν θα σταματήσουν ποτέ. Καθώς όμως η στέρηση είναι αυτά που διαιωνίζουν τις επιθυμίες για φαγητό, το άτομο χρειάζεται βοήθεια ώστε να αντιληφθεί και να βγει εκτός αυτού του φαύλου κύκλου των περιορισμών και των υπερβολών. Αρχικά το άτομο αυτό θα χρειαστεί βοήθεια για να διαχειριστεί τους φόβους του απέναντι στο φαγητό, και να ελέγξει τα συναισθήματα φουσκώματος και άγχους μετά το φαγητό. Ο θεραπευτής μπορεί να βοηθήσει σε αυτό το σημείο παρέχοντας τις απαραίτητες πληροφορίες σχετικά με την πείνα, τις επιπτώσεις της βουλιμίας και το πόσο μπορεί ένα άτομο να φάει χωρίς να αυξηθεί το βάρος του. Πολλοί βουλιμικοί ειδικά μετά από χρόνια επεισοδίων υπερφαγίας εκπλήσσονται με το πόσο γρήγορα επιστρέφει η όρεξη τους στο φυσιολογικό. Επιπλέον μπορεί να υπάρχουν άμεσες και ικανοποιητικές αλλαγές στη διάθεση καθώς η χημεία του εγκεφάλου επιστρέφει στο φυσιολογικό.
Αδηφαγική διαταραχή
Για τη θεραπεία της αδηφαγικής διαταραχής θα πρέπει το άτομο να αντιληφθεί και να αποδεχθεί ότι υποφέρει από αυτή την διαταραχή και στη συνέχεια να βελτιώσει τη σχέση του με το φαγητο. Το άτομο θα πρέπει να επανέλθει στο φυσιολογικό τρόπο σίτισης σε συνδυασμό με σταθεροποίηση του σωματικού βάρους. Η μείωση του σωματικού βάρους δεν θα πρέπει να είναι προτεραιότητα γιατί το να ακολουθήσει ένα άτομο σε αυτή τη φάση μια στερητική δίαιτα απλά θα ενισχύσει τα συμπτώματα του και θα το κάνει να αισθάνεται ακόμα πιο άσχημα με τον εαυτό του. Τα άτομα αυτά έχουν μάθει να ακουμπούν τα προβλήματα τους στο φαγητό επομένως για να φτάσει κάποιος στο σημείο «απεξάρτησης» από το φαγητό θα πρέπει να μάθει να ακουμπάει τα προβλήματα του κάπου αλλού. Σημαντικό είναι το άτομο αυτό να ξεκινήσει θεραπεία με ψυχολόγο που θα το βοηθήσει στο κομμάτι της αυτοεκτίμησης και της προσωπικότητας. Αν εμείς οι διαιτολόγοι αφαιρέσουμε από αυτά τα άτομα το φαγητό τους αφαιρούμε το στήριγμα τους και οι συνέπειες για μερικούς μπορεί να είναι άσχημες.
Ορθορεξία
Για την θεραπεία της ορθορεξίας θα πρέπει ο εξειδικευμένος διαιτολόγος να επανεκπαιδεύσει το άτομο σχετικά με το τι αποτελεί τη σωστή διατροφή και να τον κάνει να κατανοήσει ότι οι τροφές δεν ταξινομούνται αυστηρά σε καλές και κακές. Σε συνεργασία με τον ψυχολόγο ο οποίος θα πρέπει να διερευνήσει τα βαθύτερα αίτια που οδήγησαν το άτομο στο να θέλει να ασκήσει τόσο αυστηρό έλεγχο στη ζωή του.
Παχυσαρκία
Τα αίτια της παχυσαρκίας είναι συχνά πολύπλοκα και διαφέρουν από άτομο σε άτομο. Η θεραπεία θα πρέπει να ταιριάζει στην περίπτωση του κάθε ατόμου. Έτσι θα πρέπει να περιμένουμε και διαφορετικά αποτελέσματα από κάθε θεραπεία και όχι μόνο αλλαγές στο βάρος. Οι περισσότεροι άνθρωποι πιστεύουν ότι ο μόνος στόχος στην θεραπεία της παχυσαρκίας θα έπρεπε να αφορά στη σταθεροποίηση σε ένα βάρος που είναι αισθητικά ευχάριστο, ο θεραπευτής ίσως έχει διαφορετικούς στόχους για τον ασθενή, όπως την απόκτηση κάποιων δεξιοτήτων ή τη διερεύνηση κάποιων ψυχολογικών θεμάτων. Οι παχύσαρκοι ασθενείς που έχουν δυσκολία με την συγκράτηση στο φαγητό θα πρέπει πρώτα να εξερευνήσουν τη σχέση τους με το φαγητό. Τότε μόνο θα στραφεί η θεραπεία προς την απώλεια βάρους.
