ΒΙΤΑΜΙΝΗ Α & ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΣ

Οι βιταμίνες αποτελούν απαραίτητα θρεπτικά συστατικά για τον άνθρωπο και συνδέονται άμεσα με τη συνολική υγεία και η έλλειψή τους είναι  επιβλαβής για την υγεία, ιδιαίτερα για τα άτομα που αθλούνται, γεγονός που μπορεί να επηρεάσει  την προπόνηση, με επακόλουθες επιπτώσεις στην αθλητική επίδοση.

Οι περισσότεροι γιατροί και διατροφολόγοι υποστηρίζουν ότι είναι εφικτό να εξασφαλιστεί επαρκής πρόσληψη βιταμινών από τις τροφές, αλλά αναγνωρίζουν ότι μερικοί άνθρωποι μπορεί παρόλα αυτά να χρειάζονται συμπληρώματα βιταμινών εκτός από μια καλή διατροφή.

Όσον αφορά τους αθλητές, οι περισσότεροι ερευνητές σήμερα συμφωνούν ότι η επιπλέον χορήγηση βιταμινών έχει μικρή ή καθόλου επίδραση στην αθλητική τους επίδοση, εφόσον δεν παρουσιάζουν κάποια συγκεκριμένη έλλειψη βιταμινών.

Οι αθλητές που παρουσιάζουν ελλείψεις βιταμινών είναι αυτοί που προσπαθούν να χάσουν βάρος και ακολουθούν υποθερμιδικές δίαιτες ή ελλιπείς διατροφικά δίαιτες. Όταν η δίαιτα του αθλητή είναι πλήρης σε ενέργεια και θρεπτικά συστατικά, τότε ο αθλητής δε χρειάζεται συμπληρώματα βιταμινών. Βεβαίως, υπάρχουν κάποιες κατηγορίες αθλητών στις οποίες η πρόσληψη ενός σκευάσματος πολυβιταμινών που θα καλύψει το 100 % των ημερήσιων συνιστώμενων αναγκών (RDA) μπορεί να συσταθεί. Στην κατηγορία αυτή ανήκουν δρομείς, αθλήτριες μπαλέτου και ρυθμικής γυμναστικής που επιδιώκουν χαμηλό σωματικό βάρος και χαμηλό ποσοστό σωματικού λίπους. Οι αθλήτριες αυτές καταναλώνουν δίαιτες χαμηλής ενεργειακής περιεκτικότητας που συχνά συνεπάγεται και χαμηλή πρόσληψη μικροθρεπτικών συστατικών. Μια κατηγορία αθλητών που μπορεί επίσης να χρειάζεται να προσλάβει επιπλέον βιταμίνες για περιορισμένα χρονικά διαστήματα είναι οι αθλητές της άρσης βαρών, που συχνά υποβάλλονται σε αυστηρά υποθερμιδικές δίαιτες για να αγωνιστούν σε συγκεκριμένες κατηγορίες βάρους.

ΠΗΓΕΣ ΒΙΤΑΜΙΝΗΣ Α

Η βιταμίνη Α είναι μια  λιποδιαλυτή βιταμίνη  και προσλαμβάνεται από την τροφή με δύο μορφές:

α) ως προσχηματισμένη βιταμίνη Α (ρετινόλη) από τα τρόφιμα ζωικής προέλευσης, απ’ όπου και απορροφάται εύκολα

β) ως προβιταμίνη (καροτενοειδή) από τρόφιμα φυτικής προέλευσης, με χαμηλή βιοδιαθεσιμότητα

Η προσχηματισμένη βιταμίνη Α βρίσκεται στα ζωικά προϊόντα, τα εμπλουτισμένα τρόφιμα και τα συμπληρώματα. Το συκώτι είναι η πλουσιότερη πηγή αυτής της βιταμίνης, αλλά σημαντικές ποσότητες υπάρχουν επίσης στο βούτυρο, το γάλα, το τυρί και άλλα γαλακτοκομικά προϊόντα, καθώς και στον κρόκο αυγού, τα λιπαρά ψάρια, τα θαλασσινά και τα ιχθυέλαια. Τρόφιμα που εμπλουτίζονται συνήθως με βιταμίνη Α είναι η μαργαρίνη, το άπαχο γάλα, το τυρί χωρίς λιπαρά, τα γαλακτοκομικά προϊόντα με μειωμένα λιπαρά, τα υποκατάστατα αυγών αλλά και πολλά δημητριακά πρωινού.

Τα καροτενοειδή, απ’ όπου προέρχεται μόνο το 30% της διαιτητικής βιταμίνης Α, είναι το β-καροτένιο, το α-καροτένιο και η β-κρυπτοξανθίνη. Το β-καροτένιο είναι το κυρίαρχο καροτενοειδές στα πορτοκαλί φρούτα και λαχανικά (καρότα, κολοκύθα, γλυκοπατάτα, βερίκοκα, μάνγκο) καθώς και στα σκούρα πράσινα λαχανικά (σπανάκι, λάχανο, μπρόκολο). Τα καρότα, η κολοκύθα και τα κολοκυθάκια είναι επίσης πλούσια σε α-καροτένιο, ενώ η β-κρυπτοξανθίνη βρίσκεται κυρίως στα μανταρίνια, στο χυμό πορτοκαλιού, στις κόκκινες πιπεριές και στους λωτούς.

ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΕΣ ΤΗΣ ΒΙΤΑΜΙΝΗΣ Α

Η βιταμίνη Α διαδραματίζει πολύ σημαντικό ρόλο στον ανθρώπινο οργανισμό, αφού αποτελεί βασικό παράγοντα για την όραση, την ανάπτυξη και την αναπαραγωγή του ανθρώπου. Συμμετέχει σε διάφορες λειτουργίες, όπως την ανάπτυξη των οστών και των δοντιών και τη διατήρηση της υγείας των επιθηλιακών ιστών. Επίσης, δρα ως συνένζυμο και έχει και αντιοξειδωτική δράση.

ΑΝΕΠΑΡΚΕΙΑ ΒΙΤΑΜΙΝΗΣ Α

Η ανεπάρκεια βιταμίνης Α είναι γενικά σπάνια, αλλά τα συμπτώματα μπορεί να περιλαμβάνουν μειωμένη προσαρμογή της όρασης στο σκοτάδι, υπερκεράτωση και ξηρότητα του δέρματος, απώλεια όρεξης και αυξημένη ευαισθησία σε λοιμώξεις. Το πρώτο σύμπτωμα ανεπάρκειας της βιταμίνης Α είναι μια μειωμένη προσαρμογή της όρασης στο σκοτάδι , η οποία εξελίσσεται σε νυχτερινή τύφλωση. Η προοδευτική ανεπάρκεια της βιταμίνης Α προκαλεί ξηροφθαλμία και τελικά καταστροφή του κερατοειδούς, με αποτέλεσμα την ολική τύφλωση.`   `

ΥΠΕΡΒΟΛΙΚΗ ΠΡΟΣΛΗΨΗ ΒΙΤΑΜΙΝΗΣ Α

Τα υψηλά επίπεδα συμπληρώματος βιταμίνης Α δεν βελτιώνουν την αθλητική κατάσταση και μπορεί να προκαλέσουν συμπτώματα άμεσης τοξικότητας, συμπεριλαμβανομένου του πόνου στα οστά, των πονοκεφάλων ή της απολέπισης του δέρματος. Ακόμα και μια σχετικά ήπια υπερκατανάλωση βιταμίνης Α μπορεί να προκαλέσει τερατογόνα αποτελέσματα στην εμβρυϊκή ανάπτυξη και να αυξήσει τον κίνδυνο οστεοπόρωσης σε ηλικιωμένους άνδρες και γυναίκες.

ΣΥΝΙΣΤΩΜΕΝΗ ΗΜΕΡΗΣΙΑ ΠΡΟΣΛΗΨΗ ΒΙΤΑΜΙΝΗΣ Α

Η βέλτιστη πρόσληψη βιταμίνης Α είναι ζωτικής σημασίας για τη γενική υγεία, την αθλητική απόδοση και την αποκατάσταση από την έντονη άσκηση. Στον παρακάτω πίνακα φαίνεται η συνιστώμενη ημερήσια πρόσληψη βιταμίνης Α ανά ηλικιακή ομάδα.